BAUXITE VN phỏng vẫn Nhà Văn NGUYÊN NGỌC về vụ QUYẾT ĐỊNH 97

Bauxite Việt Nam phỏng vấn nhà văn Nguyên Ngọc
về việc Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu các cơ quan chức năng khẩn trương thực hiện Quyết định 97, xử lý việc IDS tự giải thể và xử lý những phát biểu “thiếu tinh thần xây dựng” của một số cá nhân thuộc Viện này
Bài này được đăng lúc 00:28 ngày Thứ Năm, 22/10/2009
http://bauxitevietnam.info/c/14414.html
Ngày 14-09-2009, Viện IDS tuyên bố tự giải thể để phản đối Quyết định số 97/2009/QĐ-TTg. Ngày 14/10 Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng có ý kiến kết luận về việc này. Bauxite Việt Nam (BVN) phỏng vấn nhà văn Nguyên Ngọc (NN) chung quanh những vấn đề nảy sinh từ kết luận của Thủ tướng.

BVN: Ông nghĩ như thế nào khi mới đây Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chỉ đạo các cơ quan chức năng:
a. Khẩn trương thực hiện QĐ 97.
b. Xử lý “thích hợp và đúng qui định” với việc IDS tự giải thể.
c. Xử lý đối với “những ý kiến thiếu xây dựng” của các thành viên IDS.
NN: Quyết định 97, dù cho là đúng đi nữa – mà chắc chắn nó đã phạm những sai trái nặng nề –, thì theo tôi cũng chẳng có gì khiến Thủ tướng phải thúc giục “khẩn trương thực hiện” đến thế. Hoàn toàn chưa có gì nóng bỏng, nguy hiểm ở đây cả. Ai cũng có thể biết còn có nhiều việc bức xúc hơn nhiều, như việc mấy trăm ngư dân bị lính Trung Quốc hành hung dã man trên chính vùng biển của ta, lại trong tình hình phải chạy tránh bão, khiến nhân dân cả nước phẫn nộ, sao đến nay chỉ thấy mới có Hội Nghề cá yếu ớt lên tiếng, còn Chính phủ thì chưa hề “khẩn trương” động tay? [*]
Đương nhiên động thái “khẩn trương” này khiến người ta không thể không đặt câu hỏi về động cơ thật sự của cái Quyết định kia.
Cũng lạ là một văn bản chính thức của cơ quan Nhà nước lại được viết bằng những từ ngữ mơ hồ như vậy. “Xử lý thích hợp và đúng quy định đối với việc tự giải thể của IDS” là thế nào? Là giúp nó hoàn thành các thủ tục giải thể trong thời hạn 60 ngày theo đúng Luật chăng? Hay trừng trị nó vì nó đã dám tự giải thể, như trong Tuyên bố ngày 14-9-2009 của Viện, “để bày tỏ thái độ dứt khoát của mình đối với Quyết định 97″ ? Dư luận đang chờ xem ý nghĩa thực sự của từ ngữ trên.
Về chuyện “Xử lý đối với “những ý kiến thiếu xây dựng” của các thành viên IDS”, thì trước hết, thế nào là “ý kiến thiếu xây dựng”? Là nói khác với ý kiến của lãnh đạo chăng? Nếu thế thì những ý kiến như vậy có thể tìm thấy vô số bất cứ ở đâu, và đấy chính là dấu hiệu của một xã hội lành mạnh. Lại thêm một sự mơ hồ nữa!
Trong thực tế, trước khi tự giải thể, thái độ của Viện IDS và của từng thành viên của nó đã tỏ ra hết sức có trách nhiệm, đầy thiện chí và kìm chế. Chủ tịch Viện Hoàng Tụy, thay vì gửi một đơn tố cáo theo đúng quy định của pháp luật, đã gửi một bức thư rất ôn tồn cho Thủ tướng, nêu rõ những sai phạm nghiêm trọng của Quyết định 97, đề nghị Thủ tướng nên thu hồi hoặc ít nhất hoãn Quyết định ấy. Trong nhiều cuộc gặp khác với Thủ tướng và những người có trách nhiệm, Chủ tịch và một số thành viên IDS đã tiếp tục nêu các ý kiến và đề nghị đầy thiện chí ấy, có thể nói cho đến phút cuối cùng. Tất cả đều bị lạnh lùng bỏ qua.
Vậy dư luận có thể thấy rõ ai là “thiếu xây dựng”.

BVN: Việc Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng muốn “xử lý” IDS gửi đến người dân thông điệp gì?
NN: Chúng tôi đang chờ việc “xử lý” ấy được thực hiện cụ thể như thế nào, để hiểu rõ ý nghĩa của thông điệp gì đã được gửi đi, đương nhiên không phải chỉ cho các thành viên cũ của IDS, mà qua đó, cho mọi người dân.

BVN: Với việc chỉ đạo các cơ quan chức năng “xử lý” những vụ việc kiểu IDS như thế này thì ông nghĩ, hình ảnh của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đối với công luận trong nước và quốc tế sẽ ra sao?
NN: Điều này, chắc ngài Thủ tướng có thể biết rõ.

BVN: Một trong những chức năng của trí thức là phản biện xã hội, cốt tìm ra một tiếng nói đúng trước những vấn đề của đất nước, nay với QĐ 97, ông tiên liệu người trí thức Việt Nam sẽ tiếp tục thực hiện chức năng đó như thế nào? Xã hội dân sự liệu có thể phát triển ở Việt Nam hay không?
NN: Rất rõ ràng, Quyết định 97 ngăn cản phản biện xã hội và phát triển của xã hội dân sự ở nước ta. Chinh vì thế mà Tuyên bố ngày 14-9-2009 của IDS đã nêu rõ nó là phản tiến bộ, phản khoa học, phản dân chủ, và chẳng khác nào thể hiện chính sách ngu dân. Hậu quả sẽ khôn lường.

BVN: Từ những xử sự của người đứng đầu Chính phủ với trí thức như thế, ông nghĩ gì về mối quan hệ giữa nhà nước và trí thức trong giai đoạn hiện nay?
NN: Với Quyết định này, mối quan hệ ấy càng xấu đi rõ rệt. Nó hoàn toàn đi ngược với Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về trí thức được ban hành chưa lâu. Tôi rất e sợ tình trạng mà Lê Quý Đôn xưa đã từng cảnh báo: “Sĩ phu quay mặt”.

BVN: Qua hàng loạt sự kiện với cách hành xử của Chính phủ gần đây như: vụ Bát Nhã, vụ im lặng của Chính phủ trước việc 17 ghe đánh cá với 200 ngư dân bị lính Trung Quốc ngược đãi và đánh đập ngay trên phần lãnh thổ của mình khi trú bão số 9 ngày 27/9 tại Hoàng Sa, vụ người đứng đầu Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng xử lý IDS,… ông thấy có điều gì đáng lo ngại hay không?
NN: Tất cả đều hết sức đáng lo ngại.

BVN: Từ các vấn đề đã nêu trên, xin ông cho nhận định: Xã hội hiện nay có vận động theo hướng thuận lợi cho một nhà nước pháp quyền đúng nghĩa hay không?
NN: Không!

BVN: Và cũng từ đó, theo ông giáo dục đối với thế hệ trẻ của chúng ta hiện nay thiếu cái gì? Chỗ được và chỗ mất của nó nhìn cả một chặng dài mà nói?
NN: Cho tôi nói một tâm sự: quả thật thời kỳ đầu, chúng tôi đã từng có lo lắng: không khéo ngồi ở cái Hội đồng IDS (cũ) này chỉ toàn những “bậc lão niên” nói với nhau. Nhưng rồi về sau, các bạn trẻ đến ngày càng đông, hăng hái, với khát khao tri thức, tinh thần trách nhiệm xã hội, say mê không khí tự do khoa học và trí tuệ. Tôi muốn nói: Chính một phần rất lớn nghĩ đến các bạn mà các thành viên IDS (cũ) đã hành xử đàng hoàng như vừa qua trước một Quyết định nhiều sai trái. QĐ 97, mặc tất cả các bào chữa khăng khăng, thật sự là một gông cùm khoa học và trí tuệ. IDS (cũ) đã quyết không thể sống trong gông cùm đó. Tôi nghĩ là các bạn trẻ hiểu rõ điều đó.
Tôi đầy lòng tin ở các bạn trẻ.

[*] Chiều 21/10, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã trao công hàm cho Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam, phản đối việc nhân viên vũ trang Trung Quốc có những hành động vô nhân đạo đối với ngư dân Việt Nam vào tránh bão tại đảo Phú Lâm (xem http://bauxitevietnam.info/c/14494.html). (Bauxite Việt Nam)