BA CHỤC TRIỆU ĐỒNG "CHUỘC TỘI" MÔI TRƯỜNG

Ba chục triệu đồng “chuộc tội” môi trường
Hà Bình
Bài này được đăng lúc 00:23 ngày Thứ Ba, 27/10/20
http://bauxitevietnam.info/c/14989.html
SGTT – Hơn một năm kể từ ngày bị phát hiện xả nước thải “bức tử” sông Thị Vải và gây thiệt hại cho hàng chục ngàn hộ dân sống ven bờ, Vedan vẫn chưa bồi thường một xu nào. Trong lúc “luồn lách” giữa những bất cập của luật lệ, né tránh và đẩy trách nhiệm “phán quyết” về các cơ quan quản lý, thì vào giữa tháng 10.2009, Vedan lại được nhận giải thưởng “Sản phẩm chất lượng an toàn vì sức khoẻ cộng đồng năm 2009”.

Đúng một năm trước, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường (TN–MT) Phạm Khôi Nguyên tuyên bố: “Đối với Vedan không thể châm chước một điều gì. Doanh nghiệp này đã gian dối ngay từ khi xây dựng nhà máy nên phải xử lý đến cùng. Vedan đã vi phạm đạo đức kinh doanh, vi phạm đạo đức đối với môi trường và lừa dối pháp luật Nhà nước Việt Nam. Tôi theo đuổi Vedan từ năm 1997, họ lừa dối và xảo quyệt khi đổ một tấn chất thải sau lên men vào rừng cao su, người dân được 100.000 đồng và tung tin là có lợi cho cây trồng. Rồi lại thông tin, chất sau lên men tạo rong biển, thức ăn cho cá rồi đổ ra biển Vũng Tàu”. Từ đó, vụ gây ô nhiễm lớn nhất nước “có tính chất lừa đảo, xảo trá thông qua việc áp dụng những kỹ thuật khoa học tiên tiến hết sức tinh vi và hiện đại” như lời ông Nguyên nhận định cứ “teo” dần theo ngày tháng. Lúc đầu tưởng chừng như vụ việc bị khởi tố, xử lý hình sự, Vedan buộc phải đóng cửa nhưng cuối cùng công ty này chỉ nộp phạt và tiếp tục gây bức xúc. Bộ TN–MT “đẩy bóng” cho tỉnh Đồng Nai, tỉnh này lại đẩy ngược lên bộ và ngay cả khi Thủ tướng chỉ đạo xử lý rốt ráo thì “rào cản” luật thiếu và hở lại được đưa ra. Còn những người nông dân mất đìa tôm, ao cá, trắng tay vì ruộng đồng ô nhiễm thì cứ mãi vô vọng trong việc chờ Vedan đền bù…

Cho đến thời điểm hiện tại khi cuộc kỳ kèo trả giá đền bù giữa hàng ngàn người nông dân của ba tỉnh TP.HCM, Đồng Nai, Vũng Tàu với Vedan chưa có hồi kết thì bộ Khoa học và công nghệ (KH–CN) và trung tâm Tư vấn phát triển thương hiệu và chất lượng TP.HCM (NATUSI) đã trao giải “Sản phẩm chất lượng an toàn vì sức khoẻ cộng đồng năm 2009” cho Vedan! Lý lẽ của hai cơ quan này đưa ra để trao giải là: Vedan đã nỗ lực trong việc lấy lại niềm tin của người tiêu dùng Việt Nam và xây dựng thương hiệu sản phẩm thân thiện với môi trường…!

Có thể ban tổ chức giải thưởng trên cho rằng “việc nào ra việc ấy” nên tuyên dương những gì Vedan đã làm được sau sự cố. Nhưng giải thích ra sao với hàng vạn hộ dân đã bị Vedan thẳng thừng từ chối bồi thường sau cả năm trời vất vả tìm cho ra nơi thay mình đưa đơn kiện và khó khăn trăm bề trong việc lượng hoá cụ thể thiệt hại? Không chỉ vậy, Vedan còn thách thức chỉ tuân theo phán quyết của toà nếu nông dân muốn kiện. Cách đây vài tháng, trong văn bản gửi Quốc hội, bộ TN-MT dù đã nhận xét Vedan có khắc phục những sai phạm nhưng đó chỉ là bước đầu và còn nhiều nguy cơ tiềm ẩn gây ô nhiễm. Câu chuyện về “bột ngọt Vedan” không ít lần bị công luận mỉa mai là “bột đắng Vedan” không chỉ bởi những gì công ty này đã làm mà còn bởi cách xử lý “tiến thoái lưỡng nan” của nhiều cơ quan có trách nhiệm. Nay thì một cơ quan có trách nhiệm khác đứng ra chủ trì việc trao cho Vedan giải thưởng “môi trường” trước mũi những người dân đang mỏi mòn chờ Vedan phải bồi thường thoả đáng. Và cái “phí” để có giải thưởng này là chỉ phải ký hợp đồng nộp cho ban tổ chức tổng cộng 30 triệu đồng để được “xét duyệt, tổ chức lễ trao giải”.

Dù cho bộ TN-MT đánh giá Vedan có nhiều cố gắng trong việc khắc phục tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng do nó gây ra nhưng một doanh nghiệp suốt 14 năm xả thải ra sông Thị Vải bằng hàng loạt hình thức tinh vi thì khó mà “vì sức khoẻ cộng đồng” trong vòng vài tháng như giải thưởng đã được trao. Ăn vào môi trường như Vedan không thể đong đếm bằng kinh tế và càng khó hơn khi muốn xoá bằng 30 triệu đồng tham gia một giải thưởng. Chưa biết sau danh hiệu này, Vedan và những người trao giải sẽ được hay mất nhiều hơn, nhưng chắc chắn nỗi nghi ngại và cả nghi ngờ càng lớn hơn.
Ông Phạm Gia Túc, phó chủ tịch kiêm tổng thư ký phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) thừa nhận: “Có những giải thưởng gắn danh hiệu quốc gia Việt Nam nhưng lại do những tổ chức rất nhỏ đứng ra làm, bất kỳ ai đăng ký cũng được giải, chỉ cần nộp đủ tiền theo yêu cầu của ban tổ chức”. Ông Túc không nói rõ đó là giải thưởng nào nhưng qua việc nhận giải thưởng của Vedan, dư luận đang nhận rõ dần chân tướng của những giải thưởng, danh hiệu tương tự… [*]
H. B.

Nguồn:
http://www.sgtt.com.vn/Detail23.aspx?ColumnId=23&newsid=58608&fld=HTMG/2009/1025/58608
[*] Có quá nhiều chuyện mù mờ chung quanh vụ Vedan được trao giải thưởng. Để rộng đường dư luận Bauxite Việt Nam xin dẫn những thông tin sau đây đăng trong mục Diễn đàn của Webtretho (nguồn: http://www.webtretho.com/forum/showthread.php?t=394569).
Vedan nhận giải vì sức khỏe cộng đồng (?)
------------------------------------------------------

Trong lúc vụ bức tử sông Thị Vải (Đồng Nai) chưa có hồi kết, nông dân chưa nhận được tiền bồi thường thì Vedan đã được trao giải thưởng “Sản phẩm chất lượng an toàn vì sức khỏe cộng đồng năm 2009″.
Ngày 11/10, Vedan Việt Nam nhận giải thưởng danh hiệu Sản phẩm chất lượng an toàn vì sức khỏe cộng đồng năm 2009 do cơ quan đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ tại TPHCM phối hợp với Trung tâm Tư vấn Phát triển Thương hiệu và Chất lượng TPHCM (NATUSI) trao tặng.
Mới đây, Phòng Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI) đã báo cáo Ban Bí thư Trung ương Đảng về tình trạng bội thực giải thưởng cho doanh nhân và đề nghị chấn chỉnh.
Ông Phạm Gia Túc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VCCI cho biết: “Có những giải thưởng gắn danh hiệu quốc gia Việt Nam nhưng lại do những tổ chức rất nhỏ đứng ra làm, bất kỳ ai đăng ký cũng được giải, chỉ cần nộp đủ tiền theo yêu cầu của ban tổ chức. Như thế khác nào bỏ tiền mua giải thưởng!”. Để được giải thưởng trên, Vedan cũng đã phải nộp tiền.
Với những gì đã làm, giải thưởng Vedan vừa nhận như một thách thức với dư luận và cho thấy cách trao giải trên có vấn đề?
H.P

Một trong những lý do mà các cơ quan trên đưa ra để trao giải cho Vedan là Cty này đã nỗ lực lấy lại niềm tin của người tiêu dùng Việt Nam và xây dựng thương hiệu sản phẩm thân thiện với môi trường sau vụ xả chất thải gây ô nhiễm bức tử sông Thị Vải!?
Trong báo cáo gửi Quốc hội cách đây bốn tháng, Bộ TN&MT khẳng định, Vedan có khắc phục nhưng mới chỉ là bước đầu. Thứ trưởng Bộ TN&MT Nguyễn Xuân Cường lo ngại mối nguy tiềm ẩn về môi trường của Vedan vẫn còn đó.
Ông Cường dẫn chứng, tuy Vedan ngưng xả nước thải vào 21 hồ sinh học diện tích 14ha nhưng lượng nước thải tồn đọng đến nay vẫn chưa được xử lý. Đây là nguồn ô nhiễm có nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh cho người lao động tại Vedan và cư dân xung quanh.
Bức xúc lớn nhất hiện nay của cư dân sống dọc sông Thị Vải là dù những thiệt hại đã được lượng hóa nhưng Vedan vẫn chưa chịu bồi thường.

Nhận giải phải nộp tiền
Theo tìm hiểu của chúng tôi, giải thưởng này do NATUSI (địa chỉ: 14 Cư Xá Gò Dầu 2, Trương Vĩnh Ký, P.Tân Sơn Nhì, Q.Tân Phú, TPHCM) tổ chức. Bộ KH&CN mang danh là phối hợp nhưng thực chất nơi hợp tác với NATUSI là Cơ quan đại diện Bộ tại TPHCM.
Đáng ngạc nhiên là TS Bùi Văn Quyền – Vụ trưởng Trưởng đại diện Bộ KH&CN tại TPHCM ngoài việc trao giấy chứng nhận DN đoạt giải còn gửi thư mời các DN tham gia giải thưởng trên.
Ông Quyền cũng chính là người ký quyết định thành lập ban tổ chức chương trình trên và kiêm luôn trưởng ban này.
Trong thư chào mừng của Bộ KH&CN chỉ nhắc đến lễ tuyên dương Doanh nghiệp ứng dụng hệ thống quản lý chất lượng xuất sắc, nhưng không hiểu sao lễ này lại kèm thêm TOP 100 sản phẩm chất lượng an toàn vì sức khỏe cộng đồng năm 2009.
Điều đáng chú ý nhất là DN muốn tham gia giải thưởng này phải ký hợp đồng tham gia chương trình với Điều 1 ghi rõ trong hợp đồng là hỗ trợ tổng cộng 30 triệu đồng để phục vụ công tác tổ chức, xét tặng, truyền thông và lễ tuyên dương giải thưởng! Hợp đồng này do bà Nguyễn Thị Sinh, GĐ NATUSI ký với DN.GĐ một Cty tham gia giải thưởng cho biết tôi không biết Hội đồng xét duyệt ra sao nhưng biết rõ DN nộp đủ tiền là có giải!?
Quả thật quá bất ngờ khi nghe Vedan VN được giải thưởng Sản phẩm an toàn vì sức khỏe cộng đồng năm 2009. Không biết ban tổ chức đưa ra tiêu chí nào để công nhận sản phẩm của Vedan.
Theo tôi để đánh giá một sản phẩm chất lượng thì phải đánh giá về tiêu chí môi trường, đạo đức kinh doanh. Doanh nghiệp làm ra sản phẩm chất lượng, nhưng gây hại cho môi trường thì đó là sự gây hại cho kinh tế và sức khỏe cộng đồng.
Trong việc gây ô nhiễm sông Thị Vải, trách nhiệm của Cty Vedan đã rõ, việc gây ô nhiễm đã gây thiệt hại cho nông dân, nhưng quan trọng hơn cho đến nay Cty Vedan vẫn né tránh, thiếu trách nhiệm với nông dân khi đưa ra yêu cầu phải xác định mức độ thiệt hại do Vedan gây ra là bao nhiêu.
Đức Minh

Vedan là đơn vị tài trợ?
Gần đây, trên một số báo điện tử như ven.org.vn (báo Kinh tế Việt Nam), nhandan.org.vn, baomoi.com, danluan.org… đưa thông tin Công ty Cổ phần hữu hạn Vedan Việt Nam (gọi tắt là Vedan Việt Nam) được nhận giải thưởng danh hiệu “Sản phẩm chất lượng an toàn vì sức khỏe cộng đồng năm 2009” do Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Trung tâm Tư vấn Phát triển Thương hiệu và Chất lượng TPHCM (NATUSI) trao tặng tại lễ tuyên dương Doanh nghiệp ứng dụng hệ thống quản lý chất lượng xuất sắc và Top 100 sản phẩm an toàn vì sức khỏe cộng đồng năm 2009.
Thông tin này đã gây ra sự bất bình trong dư luận. Trên một số diễn đàn ảo, không ít bạn đọc bày tỏ ý kiến phản đối.
Một bạn viết: “Tại trang web của Trung tâm Tư vấn Phát triển Thương hiệu và Chất lượng (NATUSI), tôi thấy Vedan nằm trong danh sách các doanh nghiệp có sản phẩm đoạt giải Sản phẩm an toàn vì sức khỏe cộng đồng năm 2009.
Giải này trao cho sản phẩm Bột ngọt Vedan, Vedan hạt nêm thịt heo, Tinh bột biến đổi. Có thể những sản phẩm này đạt tiêu chuẩn, nhưng với việc Vedan đầu độc môi trường, gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe và công việc (nuôi tôm, đánh bắt cá…) của người dân trong quy trình làm ra sản phẩm ấy, thì việc trao giải là khó coi, trêu ngươi dư luận.
Trên trang baoxaydung.com, bạn Phạm Nguyễn đặt câu hỏi: “Tại sao các vị có thể trao giải thưởng Vì sức khỏe cộng đồng năm 2009 cho một đơn vị có thành tích phá hoại môi trường xuất sắc nhất Việt Nam như Vedan?”.
Trao đổi với chúng tôi ngày 25/10, ông Trần Quang Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và Phát triển Truyền thông Khoa học và Công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho biết, từ trước đến nay, Bộ chỉ có giải thưởng Hàng Việt Nam chất lượng cao và một số giải thưởng khác phối hợp với Quỹ Sáng tạo trẻ Vifotec chứ không có giải thưởng nào như vậy.
Sau khi kiểm tra lại thông tin từ ban biên tập báo Kinh tế Việt Nam, ông Tuấn cho biết có sự nhầm lẫn, giải thưởng này do Bộ Công Thương phối hợp với NATUSI thực hiện.
Liên hệ với ông Nguyễn Tiến Vỵ, Chánh Văn phòng Bộ Công Thương, chúng tôi nhận được khẳng định là Bộ Công Thương không hề có giải thưởng nào như vậy và cũng không trao cho Vedan danh hiệu gì.
Cuối chiều qua, chúng tôi nhận được xác nhận từ ông Trần Quang Tuấn là Bộ KHCN Văn phòng phía Nam có phối hợp với NATUSI trao giải thưởng này cho 100 doanh nghiệp năm 2009, nhưng Vedan chỉ là đơn vị tài trợ chứ không hề có tên trong danh sách được trao thưởng.
Mỹ Hằng – BP