Tàu Trịnh Hòa hàn gắn 'tình đồng chí'?
Shirong Chen
Biên tập viên BBC chuyên về Trung Quốc
18 Tháng 11 2008 - Cập nhật 12h43 GMT
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/regionalnews/story/2008/11/081118_zhengheshipchinavietnam.shtml
Điều không ai nghi ngờ là cả Bắc Kinh và Hà Nội đều đang cố gắng trình diễn ra một màn kịch hữu nghị.
Chuyến thăm của tàu hải quân Trịnh Hòa đến cảng Đà Nẵng tuần này (18-22 tháng 11) đánh dấu sự kiện lần đầu tiên từ bảy năm qua trong quan hệ của Việt Nam với nước láng giềng "vừa là đồng chí, vừa là anh em" ở Phương Bắc.
Tàu Trịnh Hòa là chiến thuyền huấn luyện mang tên vị đô đốc vốn là hoạn quan, người từng chỉ huy hạm đội vượt biển qua Việt Nam đi nhiều nơi trên thế giới trước khi Christopher Columbus 'phát hiện' ra châu Mỹ.
Các chuyến viễn du mang màu sắc đế chế Trung Hoa đó phản ánh sự thống trị của Trung Quốc trên các đại dương gần sáu thế kỷ trước.
Trung Quốc hy vọng giành lại vị thế đó sau hàng chục năm tăng trưởng kinh tế hoặc ít ra thì cũng phát triển hải quân lớn tới mức đủ sức bảo vệ 19 nghìn hải lý bờ biển mà nước này nhận là của mình.
Cũng một cách tình cờ, ngay trước chuyến thăm đến Việt Nam, các tư lệnh của Trung Quốc xác nhận họ có tham vọng xây dựng và triển khai một hàng không mẫu hạm để 'phòng thủ bờ biển'.
Đây là một tín hiệu mạnh gửi tới Đài Loan, nhưng cũng có thể gây xôn xao ở Việt Nam và các nước khác, nơi người ta lo ngại về tham vọng vươn ra "vùng nước xanh" của Trung Quốc.
Tranh chấp hải phận
Việt Nam và Trung Quốc từng cùng sát cánh chống lại Hoa Kỳ nhưng quan hệ xấu đi sau đó, dẫn tới cuộc chiến Biên giới năm 1979.
Các vụ xung đột trên biển xảy ra ngoài vùng biển Nam Trung Hoa (Biển Đông) từ 1974 và năm 2002 quanh các quần đảo Paracels và Spratlys.
Trung Quốc gọi đây là Tây Sa và Nam Sa trong khi Việt Nam đặt tên Hoàng Sa và Trường Sa.
Cả hai nước đều nói mình có chủ quyền đối với hai vùng quần đảo.
Mới chỉ vài tháng trước, Trung Quốc cảnh cáo việc khai thác dầu trong vùng nước tranh chấp khi Việt Nam hợp tác với một số công ty dầu nước ngoài.
Đây chính là bối cảnh khiến chuyến thăm hiện nay của tàu Trung Quốc thu hút sự quan tâm đặc biệt.
Trung Quốc có tham vọng vươn lên thành một cường quốc nhưng ban lãnh đạo của họ cũng hiểu rằng cần phải sắp đặt các ưu tiên cho đúng và dung hòa chúng với các mục tiêu khác nữa.
Chiến lược của họ là giữ thái độ yên lặng và kín đáo trong khu vực.
Trung Quốc đã giải quyết xong vấn đề biên giới trên bộ rất dài với Nga và tạm thời gác lại tranh chấp với Nhật Bản về phía Đông.
Nay Trung Quốc quay sang các vấn đề biên giới với Việt Nam và khi Chủ tịch Hồ Cẩm Đào đón Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng tại Bắc Kinh tháng trước, ông muốn nước láng giềng phía Nam đồng ý cùng phát triển và khai thác các vùng tranh chấp.
Quan hệ ASEAN
Một đường biên giới yên ả với Việt Nam sẽ có tác dụng lâu dài tạo ổn định với các nước còn lại trong ASEAN.
Nay Trung Quốc hy vọng sẽ mở rộng hợp tác và quan hệ thương mại với Hiệp hội các nước Đông Nam Á theo mô hình Thị trường chung châu Á trong lúc cán cân quyền lực toàn cầu chuyển dịch sang phía Đông.
Bắc Kinh không hề muốn bất cứ xung khắc vào với Hà Nội làm hỏng chiến lược lớn này.
Đó là lý do vì sao Trung Quốc đã ký Quy tắc Hành xử trên biển Nam Trung Hoa.
Như là một sự tình cờ, tàu Trịnh Hòa đã thăm Campuchia và Thái Lan, cũng là hai nước ASEAN.
Bắc Kinh rất kiên nhẫn trong trận cờ này dù rằng một số nhà hoạch định kế hoạch quốc phòng của họ không kiên nhẫn lắm.
Chiến lược của Trung Quốc vào lúc này là không đối đầu mà “không cần dụng binh vẫn chiến thắng” như Tôn Tử đã dạy.
Gửi ra một chiến hạm chuyên về huấn luyện là cách làm giảm căng thẳng và hiểu lầm nhưng cũng là cách tế nhị nhắc nhở về một tiềm năng quân sự đứng đằng sau.
Trận cờ quyền bính
Mặt khác, Trung Quốc cũng ý thức được các thế lực khác đang có mặt trong cuộc chơi ở Tây Thái Bình Dương. Có những dấu hiệu rằng Việt Nam đang toan tính trong cách đi của mình rằng họ được nước cựu thù là Hoa Kỳ quan tâm.
Các nước khác như Nga và Ấn Độ cũng để mắt đến Việt Nam.
Cho đến nay, Việt Nam có vẻ như cân bằng được quan hệ với các cường quốc. Có những tin tức nói việc bố trí để tàu Trịnh Hòa vào Đà Nẵng gần như lặp lại cách khu trục hạm USS Mustin của Hoa Kỳ đến thăm hồi tháng 10.
Trung Quốc chắc chắn không muốn đẩy Việt Nam vào một liên minh quân sự với Mỹ hoặc các đồng minh của Washington ở châu Á.
Bởi vậy, Bắc Kinh muốn bỏ lại đằng sau những xung khắc để ra quân bằng ngoại giao quân sự.
Mặt khác, vùng biển Nam Trung Hoa lại quá quan trọng đối với Trung Quốc vì các tuyến đường biển chiến lược cũng như các mỏ khí đốt và dầu thô. Trung Quốc đang đi hai bài: ngoại giao và chiến thuật quân sự mạnh mẽ.
Hải quân của Quân Giải phóng đang xây dựng sự hiện diện rõ rệt tại Tam Á trên bờ phía Nam của đảo Hải Nam trong khi chính quyền trung ương đặt nền móng cho bất cứ cuộc tranh chấp trọng tài nào trong tương lai bằng cách lập ra thành phố Tam Sa với nhiệm vụ quản lý cả ba nhóm đảo và quần đảo.
Trước mắt, quan hệ hai bên giữa Việt Nam và Trung Quốc còn vướng mắc vào cả một mạng lưới quyền lợi.
Hai nước cần thúc đẩy sự thông biểu và tránh tính tính toán sai lạc.
Chuyến thăm của tàu Trịnh Hòa có thể chỉ là bước đi đầu tiên và còn nhỏ để giảm căng thẳng giữa hai nước láng giềng nhưng sẽ không thực tiễn khi ta mong đợi hai nước một lần nữa “vừa là đồng chí vừa là anh em” trong tương lai gần.
No comments:
Post a Comment