‘Thùng nhân’ Việt và giấc mơ đổi đời nơi trời Âu
16/10/21
https://thongluan-rdp.org/di-n-dan/item/22935-thung-nhan-vi-t-va-gi-c-mo-d-i-d-i-noi-tr-i-au
Nhân dịp tưởng niệm hai năm biến cố 39 người Việt,
nhập cư bất hợp pháp vào Anh, bị thiệt mạng hồi tháng 10/2019, Đài RFA thực hiện
loạt bài phóng sự như là một chứng tích của lịch sử Việt Nam hiện đại, ghi chép
lại các cuộc hành trình của những ‘thùng nhân’ Việt đến Châu Âu.
Phần
I
Hành trình từ Châu Á sang
Châu Âu với mơ ước đổi đời
https://live.staticflickr.com/65535/51595128166_c2497bbba1.jpg
Giáo dân, ở Nghệ
An, thắp nến cho 39 người Việt Nam được tìm thấy tử vong trong xe tải gần
London hồi tháng 10/2019. Hình chụp ngày 30/11/2019. Reuters
Kể từ khi cuộc Chiến tranh Việt Nam
chấm dứt hồi cuối tháng 4/1975, sau làn sóng hàng triệu người Việt liều mình vượt
biển và mặc dù Hà Nội thực hiện Chính sách ‘Đổi mới’ từ đầu
thập niên 80 của thế kỷ XX nhưng những dòng người Việt vẫn tiếp tục rời
bỏ đất nước hình chữ ‘S’ với giấc mơ ‘đổi đời’.
Trong đó, không ít người chọn cuộc hành trình đến ‘thiên đường’ Châu Âu
cùng với những ước vọng mà họ phải trả một cái giá rất đắt
bằng chính mạng sống của mình.
Cuộc hành trình chết
người của 39 'thùng nhân' Việt
Nguyễn Thị Ngọc, 20 tuổi, quê ở Vinh,
Nghệ An là một trong số 39 người Việt được phát hiện tử vong
trong xe container đông lạnh, hồi ngày 23/10/2019, khi nhập cư bất hợp
pháp vào quận Essex, Anh quốc.
Sau hai năm biến cố con gái đầu lòng
bị tử nạn, thân phụ của Nguyễn Thị Ngọc-ông Nguyễn Văn
Ký tâm tình với RFA rằng Ngọc đã năn nỉ và thuyết phục
bố mẹ đồng ý cho cô sang Anh để thỏa nguyện
giấc mơ học hành và có thể phụ giúp bố mẹ nuôi
ba đứa em còn nhỏ.
"Thực ra là khả năng đi bằng đường
du học thì họ không nhận. Em nó trước đó đã vào
Sài Gòn phỏng vấn để sang Hoa Kỳ vài ba lần, nhưng không được
nên em nó nhất định muốn đi. Con nói rằng là khi qua
bên đó thì sẽ cố tìm đường học hành và sau
này làm thủ tục để được hợp pháp. Con tuyên bố vậy
và thấy con cái có cơ hội thì bố mẹ tạo điều
kiện".
Ông Ký bộc bạch thêm rằng gia đình phải
lo đủ số tiền một tỷ đồng cho chuyến đi đến Anh của
Ngọc. Ngọc đã đến nơi, nhưng lại phải trở về cố hương
trong chiếc quan tài cùng những giọt nước mắt đau đớn và xót xa
của bố mẹ.
"Giờ đây và mãi mãi, Nguyễn Thị Ngọc
vĩnh viễn không thể thực hiện được ước mơ của
mình", ông Ký nói.
Chạm tay vào giấc
mơ - Gặt kết quả 'đắng lòng'
Cùng với ước mơ tương lai tương sáng
cho gia đình và con cái được hưởng thụ nền giáo dục tốt, hai vợ chồng
trẻ Nguyễn Thị Vân và Trần Hải Lộc cũng quyết định cho chuyến đi
từ Việt Nam đến Anh, với số tiền vay tín dụng đen
lên đến 60.000 Bảng Anh.
Cặp vợ chồng Lộc-Vân cùng
quê nhà với Ngọc, ở Nghệ An và cùng bị thiệt
mạng vào ngày 23/10/2019, tại Essex, Anh Quốc.
Cuộc hành trình của Lộc-Vân dù đến được "thiên đường" ở Anh
như mong muốn, thế nhưng lại kết thúc bi thảm với hình ảnh hai vợ chồng
nắm tay nhau cho đến chết.
ITV News, vào ngày 21/12/2020, đăng tải thông
tin đã liên lạc được với thân nhân của Lộc-Vân đang ở Nghệ An.
Anh trai của Nguyễn Thị Vân cho ITV News
biết rằng hai vợ chồng họ phải vay tín dụng đen số tiền
lên đến 60.000 Bảng Anh cho chuyến đi định mệnh đó. Đại diện
của đường dây đưa người, trong vỏ bọc "công ty du lịch" nói
với Lộc-Vân rằng giá tiền 60.000 Bảng Anh đảm bảo an toàn khi vào Anh
bằng taxi với thị thực nhập cảnh hợp pháp.
Lộc-Vân để lại hai đứa con bảy
và năm tuổi cho ông bà ngoại và lên đường rời Việt Nam
vào ngày 10/9/2019.
Sau sáu tuần khởi hành, gia đình nhận được
hung tin Lộc-Vân thuộc trong số 39 người Việt bị thiệt mạng khi nhập
cư lậu vào Anh.
Hai vợ chồng trẻ Lộc-Vân đã chạm
tay vào giấc mơ với viễn ảnh thu nhập 6.000 Bảng Anh/tháng bằng công
việc làm móng tay, khi chiếc xe tải chở họ lăn bánh tiến vào lãnh thổ của
Anh. Tuy nhiên, thay vì mong muốn sớm gặp lại hai đứa con thơ dại
tại Anh thì họ lại đoàn tụ cùng gia đình với thi thể được
chôn cất trên cánh đồng quê nhà ở Nghệ An.
Phóng sự của ITV News ghi lại khoảnh khắc
ngơ ngác của hai đứa trẻ, con của Lộc-Vân. Dường như chúng
chưa đủ lớn để hiểu biết và cảm nhận được sự tan
thương quá lớn của gia đình. Còn bà ngoại, gương mặt với những
giọt nước mắt lã chã vì đau xót mất con và hằn rõ nỗi
khủng hoảng do không biết phải xoay sở cách nào để có thể trả hết
món nợ khổng lồ 60.000 Bảng Anh.
https://live.staticflickr.com/65535/51595793204_ebaf863aea.jpg
Thân nhân của 39
người Việt bị tử nạn ở Anh tại lễ an táng hai nạn nhân
Nguyen Van Hung (trái) và Hoang Van Tiep (phải) tại Nghệ An. Hình chụp
ngày 28/11/2019.
Các cuộc hành
trình vẫn tiếp diễn
Trong những ngày đầu hạ tuần tháng
10/2021, nhân dịp tưởng niệm hai năm biến cố 39 người Việt chết ở Anh, Đài
RFA tiếp xúc và trao đổi với một vài người Việt đang sinh sống bất
hợp pháp ở Paris, Pháp Quốc.
Một thanh niên, không muốn nêu tên, chia sẻ với
chúng tôi :
"Hai năm trước đã sang Romania.
Sang đó làm việc được một năm rồi sang Đức. Ở Đức,
làm việc được một thời gian nhưng không được như ý muốn của
bản thân nên đi sang Pháp. Thế cũng nghe có lời khuyên bảo
là đã sang tới đây thì nên sang Anh, tiền lương cao lắm.
Tôi tìm hiểu mới sơ sơ thôi, chứ thực chất chưa tìm hiểu
kĩ được".
Chàng thanh niên ẩn danh này thuộc trong
số rất nhiều người Việt trong thân phận 'vô danh' sinh sống
và làm việc bất hợp pháp rải rác khắp các quốc gia ở Châu Âu.
Bà Nguyễn Thị Hoa, một người Việt nhập
cư lậu vào Anh hồi năm 2010 và vừa được cấp giấy tờ định
cư hợp pháp, lên tiếng với RFA :
"Mấy chục năm nay, người đi sang Anh
nhiều vô kể. Nhưng mà có chuyến nào chết bao giờ chưa ? Thế cho
nên, có chuyến người bị chết thì người ta cho rằng sang Anh
mà phải trả một cái giá như thế là thật sự không đáng.
Tuy nhiên, sau vụ 39 người chết thì người ta vẫn đi đó thôi".
Qua cuộc trò chuyện với bố của nạn
nhân Nguyễn Thị Ngọc, ông Ký trầm ngâm nói rằng ông vẫn sẽ đồng
ý để cho ba đứa con còn lại ra nước ngoài học hành và lập nghiệp,
trong điều kiện "nếu như có cơ hội đi hợp
pháp".
Ông Ký khẳng định như thế khi
trả lời câu hỏi của RFA rằng có lẽ gia đình không để cho
con cái tiếp tục những chuyến đi đầy bất trắc, sau biến cố xảy
ra đối với Ngọc.
Một số nhà báo gốc Việt tại Đông Âu
và Tây Âu cũng cho RFA biết họ ghi nhận dòng người từ Việt
Nam sang Châu Âu vẫn đang tiếp diễn. Chỉ là có phần lắng
dịu hơn một thời gian, do đại dịch Covid-19.
VIDEO :
Những người
mất tích tại Anh là ai?
https://www.youtube.com/watch?v=elgsVvzil2Q
Mời quý vị theo dõi phần II trong loạt bài
phóng sự về 'thùng nhân'
Việt ở Châu Âu, để biết
rõ thêm về cuộc hành trình với tương lai vô định của họ ra
sao.
***
Phần
II
'Thiên đường' Châu Âu và các cuộc
hành trình nhiều may rủi
Kể từ khi cuộc Chiến tranh Việt Nam
chấm dứt hồi cuối tháng 4/1975, sau làn sóng hàng triệu người Việt liều mình vượt
biển và mặc dù Hà Nội thực hiện Chính sách ‘Đổi mới’ từ đầu
thập niên 80 của thế kỷ XX nhưng những dòng người Việt vẫn tiếp tục rời
bỏ đất nước hình chữ ‘S’ với giấc mơ ‘đổi đời’.
Trong đó, không ít người chọn cuộc hành trình đến ‘thiên đường’ Châu Âu
cùng với những ước vọng mà họ phải trả một cái giá rất đắt
bằng chính mạng sống của mình.
https://live.staticflickr.com/65535/51595793184_530af0656d.jpg
Người di dân trong
cốp xe trên đường nhập cư lậu vào Châu Âu. AFP
Ra đi theo tiếng gọi
tình yêu và ước vọng
"Tôi đi khỏi Việt Nam vào năm 2005. Bắt đầu
rời Việt Nam cho đến Ba Lan là bốn tháng".
Bà Nguyễn Thị Hoa (tên được đổi
theo yêu cầu), nhớ lại cuộc hành trình bà rời bỏ quê nhà ở Vĩnh
Phúc để ra nước ngoài với lý tưởng tình yêu xây đắp mộng
vàng tại Ba Lan.
Chuyến đi định mệnh 16 năm trước còn
hiện rõ như mới ngày hôm qua.
Bà Hoa kể với RFA rằng vào thời điểm đó bà 25
tuổi và đã hứa hẹn với người yêu là sẽ lên đường, sau
khi nhận tin người yêu của bà đến Ba Lan được an toàn.
Nhờ vả người quen biết để móc
nối và liên lạc với đường dây đưa người từ Việt Nam sang Ba
Lan, người yêu của bà Hoa trả số tiền 3.000 USD cho chuyến đi
một tuần lễ đến đất nước xinh đẹp ở Đông Âu.
Tiếp theo đó là cuộc hành trình
của bà Hoa. Thế nhưng, cuộc hành trình này lại kéo dài những bốn
tháng.
"Tôi bay từ sân bay Nội Bài sang
Nga. Đáp máy bay ở Nga là có người ra sân bay đón. Họ thu
hết hộ chiếu của tôi và bắt đầu đi ô tô. Tất cả phải đến
tầm mấy chục người Việt Nam".
"Đi bằng ô tô thì họ chở qua
rất nhiều nước. Có lúc đi trên chiếc xe tải chở đến năm mươi mấy
người, mà toàn những người to lực lưỡng và cả người Việt nữa. Cứ đi đường
rừng, rồi ban đêm mưa gió, rồi vượt đèo vượt dốc…Nhìn xuống cứ thăm
thẳm. Nhiều khi nghĩ thầm, đường trơn trượt mà xe bị lật
thì chỉ có chết hết thôi".
Trong lúc kể lại cuộc hành trình với RFA,
bà Hoa nhấn mạnh rằng khi đi đến bất cứ quốc gia nào
thì đường dây đưa người đều sắp xếp và liên lạc với người dẫn đường địa
phương ở nước đó để tiếp tục dẫn đoàn người đi đến điểm
cuối là Ba Lan.
Mặc dù bà Hoa bị bắt giam ở Tiệp
Khắc một ngày, một đêm và ở Slovakia kéo dài một tháng, thế nhưng
cứ mỗi lần được thả ra thì đều được người Việt
trong đường dây đưa người liên lạc cho gặp người dẫn đường địa
phương để tiếp tục cuộc hành trình.
"Tôi đi bộ đường rừng, phải đi trong
đêm và phải lội rừng lội suối, rồi bị lạc trong rừng…Ối giời ơi, gian
nan và vất vả lắm ! Phải đi ở trong rừng suốt liền mấy
tuần. Ví dụ như trường hợp thậm chí không có nước uống,
người phụ nữ không đi nổi thì người ‘Tây’ phải
cõng. Có khi có người bị yếu quá thì người ta bỏ lại,
không cho đi nữa. Nếu như có ai đó bị chết
thì người ta vứt trong rừng luôn".
Suốt bốn tháng dài ròng rã, cuối cùng
bà Hoa cũng được gặp người yêu ở Ba Lan, và bị buộc
phải trả 5.000 USD cho chuyến đi dài bốn tháng của mình.
https://live.staticflickr.com/65535/51595128131_80ec7e861b.jpg
Một trung tâm
thương mại ở Ba Lan, nơi có nhiều người Việt di dân và làm
việc lậu. Hình : Nhà báo Mạc Việt Hồng cung cấp.
Những chuyến đi
rủi nhiều may ít
Cuộc hành trình của bà Nguyễn Thị Hoa
là một trường hợp điển hình của hàng ngàn người Việt tìm đến ‘thiên đường’ Châu Âu
trong những chuyến đi rủi nhiều may ít vì mục tiêu ‘đổi đời’ ,
mà được nói là "đi làm kinh tế".
Cùng là phụ nữ, bà Lê Thị Tuyết,
quê ở Nghệ An, từ giã chồng con để đến Ba
Lan tìm sinh kế cùng ước mơ khá giả và gửi tiền về Việt
Nam cho con cái ăn học đến nơi đến chốn.
Tuy vậy, chuyến đi của bà Tuyết cùng
với hơn mười mấy người Việt khác đã bị trục trặc ở Nga đến
1,5 năm.
Bà Tuyết, hồi tháng 1/2010, kể lại với RFA rằng cả đoàn được nhóm tổ chức đưa
người tìm việc cho làm như trồng rau, giữ trẻ. Thế nhưng họ không
được lãnh lương. Bởi vì số tiền lương đó để nuôi ăn
cho cả nhóm.
Trong cuộc hành trình đến Ba Lan,
bà Tuyết còn chứng kiến không ít phụ nữ bị lạm dụng
tình dục từ nước này sang nước khác.
"Hắn thấy mình già thì nể mình.
Trẻ thì chết. Đứa nào trẻ, hắn cũng lôi vào ngủ. Bọn Tàu, bọn
Tây, cả bọn ‘Cộng’ mình, mà hư nhất là bọn ‘Cộng’.
Mấy thằng đưa người mất dạy lắm. Khổ lắm !"
Tương tự, bà Kim Anh (tên được đổi
theo yêu cầu), ở Đức, hồi tháng 5/2010,lên tiếng với RFA rằng bà đi máy bay đến Nga
bằng giấy tờ hợp lệ, theo hợp đồng của công ty "đi khảo sát
thị trường".
"Sau khi sang đến Nga thì nó bắt đi
bộtrong rừng, phải đi bộtrong rừng ba ngày mà tuyết lút đến
quá đầu gối, phải nhịn đói. Nó cho ăn bánh mì với nước
thôi rồi nó đưa vô trong một cái nhà nó nhốt, chờcó xe đến
thì cứkhoảng bảy-tám người cho vào trong một cái xe thùng bịt kín đi
sang Pháp".
"Có đôi ngày nó dắt mình bảo ra
nó đóng xe nhé. Nó bảo bỏmình lên xe nhưng thực tếnó đưa mình ra
chỗhẻo lánh. Nó hiếp dâm mình, bắt mình ngủvới hắn. Nếu mà không ngủvới
nó thì nó lại không đưa mình đi. Mà ở đất
khách quê người, mình biết chỗnào với chỗnào đâu. Tiếng tăm thì không
biết… Già trẻgì nó không chừa một ai hết".
Những người như bà Hoa, bà Tuyết,
bà Kim Anh đều cùng nhận xét rằng phụ nữ rất thiệt thòi
trong các chuyến đi như thế.
Còn nam giới thì sao ? Họ được phần
nào may mắn hơn không ?
Hồi cuối tháng 11/2016, chúng tôi nhận được
cuộc điện thoại của một thanh niên, cho biết anh đang ở trại
giam tại Ba Lan.
"Tôi năm nay 26 tuổi. Tôi đi đường
rừng từ Nga qua Ba Lan. Có chín người đi trên một chiếc xe
container. Đến biên giới Belarus, thì tôi bị bắt ở tù một
tháng và 16 ngày. Ở đó, khổ lắm. Nói chung ăn uống không bằng
chó ăn".
Vỡ mộng ở Đông Âu
Cậu thanh niên 26 tuổi, không muốn nêu tên, than
thở rằng mong muốn đến được Ba Lan để có thể tìm
một công việc như phụ bếp hay trông coi kho hàng, kiếm tiền gửi về nuôi
đứa con gái đầu lòng mà anh chưa kịp nhìn mặt khi bé chào đời.
Người cha trẻ tuổi này tâm tình với RFA rằng
anh không biết phải ở tù tại Ba Lan trong bao lâu nữa
và không thể hình dung nỗi ngày mai như thế nào.
Còn bà Lê Thị Tuyết chia sẻ rằng
bà làm ba công việc mỗi ngày : bán xôi dạo trong chợ buổi sáng, chiều
phụ quán phở và tối phụ bán cơm cho công nhân.
Vào thời điểm năm 2010, bà Tuyết làm
việc cực nhọc mới có thể dành dụm được 500 USD/tháng.
Bà Tuyết phải gửi về cho gia đình ở Việt Nam 300 USD
hàng tháng.
https://live.staticflickr.com/65535/51595793164_8e37e6ea29.jpg
Những người di
cư đang chờ ở ngoài cảng Ouistreham, gần Caen, vùng Tây Bắc
Pháp. Hình chụp ngày 30/10/2017. AFP
Tiếp tục đến
Tây Âu với tương lai vô định
Hai vợ chồng bà Nguyễn Thị Hoa
nói với RFA rằng tuy ở lậu, nhưng lại khá đủ đầy về vật
chất và mãn nguyện.
Mặc dù vậy, hai người họ cùng với
hàng trăm người Việt khác sinh sống bất hợp pháp buộc phải chọn lựa rời Ba Lan
và lại "lên đường, đi tứ tán" do
công ăn việc làm bị sa sút ; sau khi chính quyền nước này quyết định đóng
cửa khu vực chợ Sân Vận Động hồi năm 2007.
Nhà báo Mạc Việt Hồng, từ Ba Lan cho RFA
biết ghi nhận của bà liên quan tình trạng này:
"Nếu nói chuyện các đường dây buôn
người thì Ba Lan luôn là một điểm nóng. Bởi vì Ba Lan
là điểm ‘cửa ngỏ" để người ta trung chuyển người từ các
nước ở phía Đông như Ukraine, Nga sang Ba Lan.
Một số người đến Ba Lan
mà có người quen hay gia đình ở đây rồi thì họ ở lại đây.
Tuy vậy, phần nhiều là tiếp tục đi sang các nước ở phía
Tây. Họ đi sang Đức, Pháp rồi từ Pháp, họ đi sang Anh.
Mọi người cũng biết vụ 39 người Việt đã chết ở Anh
thì có một số đi qua ngã Ba Lan này. Tôi biết chắc chắn
như vậy".
Hồi năm 2019, ba tổ chức từ thiện
cùng thực hiện một dự án nghiên cứu về người di dân đến
Châu Âu ; bao gồm Anti-Slavery International (Tổ chức Chống Nô Lệ Quốc
Tế), Every Child Protected Against Trafficking (Tổ chức Bảo Vệ Mỗi Trẻ Em
Khỏi Nạn Buôn Người) và Pacific Links Foundation (Tổ chức Vòng Tay
Thái Bình).
Theo đó, nhiều người Việt Nam di dân đến
Châu Âu, do tổ chức buôn người đưa đi, được ghi nhận bị tổn
thương trầm trọng trong suốt cuộc hành trình cũng như ở quốc gia
mà họ được đưa đến, thường là tại Anh Quốc.
Trước đó, hồi cuối tháng 8/2017, Hội đồng
Kinh tế và Xã hội Liên Hiệp Quốc phổ biến một báo cáo về xu
hướng di dân quốc tế từ Châu Á và Thái Bình Dương.
Báo cáo này ghi nhận mạng lưới buôn người từ Việt
Nam sang Châu Âu, đưa đi xấp xỉ 18.000 người/năm với tổng số tiền
thu về vào khoảng 300 triệu USD.
Theo tìm hiểu của RFA, trong những năm gần đây,
các quốc gia ở Đông Âu mở rộng chính sách nhập khẩu nhân
công lao động nước ngoài, do đó ngày càng có nhiều người từ Việt
Nam đến Cộng hòa Czech, Hungary, Romania… theo hợp đồng xuất khẩu
lao động hợp pháp.
Tuy nhiên, tình trạng người lao động Việt ở Đông Âu
vẫn tiếp tục chọn đi đến các nước ở Tây Âu với hy vọng
kiếm được tiền nhiều hơn, dù là nhập cư "lậu" và lao động
bất hợp pháp.
Đặc biệt, sau vụ 39 người Việt chết thảm ở Anh
hồi tháng 10/2019, các cuộc hành trình nhập cư lậu vào Anh vẫn tiếp diễn.
Điển hình, vào ngày 19/5/2021, Văn phòng Công
tố thành phố Bruges ban hành thông cáo cho biết nhà chức trách của
Bỉ, trong cùng ngày, vừa cứu được nhóm 49 người, chủ yếu là công
dân Việt Nam, đang gặp nguy trên biển khi đang trong hải trình
tìm đường vào Anh.
VIDEO :
Gia đình
nghi con mình là nạn nhân trong vụ 39 người chết ở Anh: "Con tôi bị lừa!"
https://www.youtube.com/watch?v=LdQ37rXRLv8
Mời quý vị theo dõi phần III trong loạt bài
phóng sự về "thùng nhân" Việt ở Châu Âu, để nghe
tâm tình "ở không được mà về không
xong" của họ như thế nào.
***
Phần
III
Trạm dừng chân ở Đông Âu : Viễn ảnh đến Tây Âu cùng Nỗi sợ hồi
hương
Kể từ khi cuộc Chiến tranh Việt Nam
chấm dứt hồi cuối tháng 4/1975, sau làn sóng hàng triệu người Việt liều mình vượt
biển và mặc dù Hà Nội thực hiện Chính sách ‘Đổi mới’ từ đầu
thập niên 80 của thế kỷ XX nhưng những dòng người Việt vẫn tiếp tục rời
bỏ đất nước hình chữ ‘S’ với giấc mơ ‘đổi đời’.
Trong đó, không ít người chọn cuộc hành trình đến ‘thiên đường’ Châu Âu
cùng với những ước vọng mà họ phải trả một cái giá rất đắt
bằng chính mạng sống của mình.
https://live.staticflickr.com/65535/51596021585_2ec3da9b1b.jpg
Các nhân vật, thuộc
một phần của tác phẩm "Invisible in Plain Sight", tại một công viên ở
Kiev, Ukraine, để nâng cao nhận thức của cộng đồng về nạn buôn người . Hình chụp
ngày 16/12/2014. AFP
Ukraine : Điểm
trung chuyển ‘nhộn nhịp’ ở Đông Âu
Ukraine trong vài năm trở lại đây
là một điểm trung chuyển của rất đông người Việt, trong hành
trình tự chọn trở thành nạn nhân của nạn buôn người.
Ông Tuyên Nguyễn, một người Việt ở Kiev
hơn ba thập niên qua, cho RFA biết điểm trung chuyển nhộn nhịp tại Ukraine
là do biên giới nước này tiếp giáp với 7-8 quốc gia khác. Và mặc
dù nhân viên công lực biên phòng của Ukraine kiểm tra khá ngặt nghèo,
nhưng vẫn có tình trạng nhận hối lộ để cho người đi lậu lọt
qua biên giới.
Vì từng làm công việc thiện nguyện giúp đỡ cho
một số người Việt di dân bất hợp pháp bị kẹt lại ở Ukraine,
do bị đường dây buôn người bỏ rơi, ông Tuyên Nguyễn được
các nạn nhân buôn người cho biết khi họ qua biên giới của một nước trót lọt
thì sẽ có người của đường dây đưa người tại quốc gia kế tiếp đón
và dẫn đường.
"Tức là, mỗi nước có người trong đường
dây chịu trách nhiệm cho một ‘mắt xích’".
Bà Nguyễn Thị Hoa trong hai chuyến đi
từ Việt Nam đến Ba Lan hồi năm 2005 và từ Ba Lan đến
Anh quốc vào năm 2010, kể lại với RFA:
"Bị bắt ở Tiệp Khắc thì bị nhốt
một ngày và một đêm, rồi được thả. Còn bị bắt ở Slovakia
thì bị nhốt khoảng một tháng và được thả. Tôi không biết được
Chính quyền Slovakia thả hay do đường dây ‘cẩu’ ra. Tôi cho
là đường dây ‘cẩu’ ra, chứ chính quyền Slovaskia không tự dưng
mà thả ra đâu".
Tuy nhiên, không phải người Việt nào trong cuộc
hành trình di dân bất hợp pháp đến Châu Âu đều được may mắn
như bà Hoa. Không ít người sau khi bị chính quyền nước sở tại
bắt giam, thì lại bị dịch vụ đưa người "đem con bỏ chợ".
Thê lương nhất là vụ 39 người Việt bị tử nạn ở Essex,
Vương quốc Anh hai năm trước.
Vào ngày 23/10/2019, lương tri thế giới bị chấn động
trước thông tin một vụ tai nạn chết người của hàng chục di dân lậu vào
Anh được phát hiện trong xe container đông lạnh.
Tất cả họ, không lâu sau đó, được
cơ quan chức năng của Anh xác nhận đều là công dân Việt Nam
và con số thiệt mạng lên đến 39 người.
39 người Việt đã vượt 6.000 dặm
(tương đương khoảng 9.656 km) từ quê nhà, ở khu vực Bắc
Trung bộ-Việt Nam đến ‘thiên đường’ Anh quốc cùng những ước
vọng cho một tương lai tươi sáng hơn. Thế nhưng, không ai trong số đó có thể hình
dung được họ lại cùng chung số phận là nạn nhân buôn người,
phải trả cái giá bằng mạng sống của mình và được đưa về cố hương
trong những chiếc quan tài lạnh giá.
Công luận trên toàn cầu lên án gay gắt đối
với tệ nạn buôn người ngày càng tinh vi và vô lương tâm, sau biến
cố 39 ‘thùng nhân’ Việt bị tử nạn ở Anh. Đặc
biệt, cộng đồng người Việt khắp năm châu tự vấn liệu rằng làn
sóng ‘thùng nhân’ Việt có còn mộng ước đến ‘thiên đường’ Anh
quốc nữa không, hay các cuộc hành trình vượt biên đến Châu Âu trở thành ‘địa
ngục’ sau vụ việc chết người kinh hoàng đó.
Ông Tuyên Nguyễn trả lời cho vấn đề vừa
nêu với RFA :
"Vẫn đi đấy. Đường
dây đưa người Việt Nam đưa tiền cho cảnh sát công lực để thả người.
Thả ra thì người ta đón về, rồi một vài hôm sau lại đi tiếp.
Tại vì khi nào đưa người đi được thành công thì mới
thu tiền từ người nhà của họ. Cho nên, bằng mọi cách phải đưa được
sang Châu Âu hay sau đó sang Anh…Thường xuyên, cảnh sát địa
phương cứ vài ba hôm bắt một vụ hay vài ba tuần lại bắt vụ khác.
Cứ liên tục như thế mà.
Đường dây của người Việt đưa người đi sẽ tìm
cách đút lót cho cảnh sát công lực. Bởi vì như thế cảnh sát
cũng được rảnh tay. Thứ nhất, người ta không có tiền để mua
vé cho trục xuất. Thứ hai, ra tòa phải nọ kia, rất phức tạp chứ không
chỉ đơn giản là trục xuất về Việt Nam. Thứ ba, phải
có tiền kinh phí cho những việc như thế".
Ông Tuyên Nguyễn chia sẻ rằng những người
Việt di dân bất hợp pháp không muốn dừng chân ở Ukraine. Bởi vì, công
việc làm ăn của người Việt ở đây không còn thuận lợi như thời
gian trước khi xảy ra chiến tranh với Nga.
Theo nhận xét của ông Tuyên Nguyễn, trong
bối cảnh kinh tế của Ukraine khó khăn, cho nên những người Việt di
dân lậu khó có thể tìm được cơ hội để trụ lại
và kiếm kế sinh nhai cũng như dành dụm tiền trả cho chi
phí của chuyến đi vượt biên của họ.
Khi Đài RFA đề cập vấn đề liên
quan các cơ quan ngoại giao Việt Nam tại Ukraine trợ giúp cho những
người Việt di dân bất hợp pháp, ông Tuyên Nguyễn cho biết :
"Nếu như trả những người đi lậu
cho Đại sứ quán Việt Nam thì thông thường họ cũng không can
thiệp. Bởi vì người ta không thể làm cho xuể được. Bởi
vì quá nhiều và người ta lấy đâu ra kinh phí, tiền bạc để lo
nỗi cho những người đó trở về quê hương".
https://live.staticflickr.com/65535/51595350198_1066320ae0.jpg
Một góc chợ, nơi
nhiều người Việt làm việc lậu, ở Warsaw, Ba Lan. Hình : Nhà báo
Mạc Việt Hồng cung cấp.
Nỗi lo sợ bị hồi
hương
Bên cạnh Ukraine, Ba Lan cũng là một nơi
cửa ngõ trung chuyển người Việt di dân bất hợp pháp trong vài thập niên
qua.
Ở Ba Lan, không ít người Việt sinh sống
và làm việc lậu bị đưa vào các trung tâm giam giữ người nước
ngoài.
Điển hình, hồi cuối tháng 11/2016, Đài
RFA tiếp nhận các cuộc điện thoại kêu cứu từ trại giam ở Ba
Lan. Họ cho biết đang rất lo lắng trước thông tin sẽ bị trục
xuất về nước.
Một người trong số này nói với chúng tôi
rằng:
"Nghe nói có A18 sang trục xuất về Việt
Nam. Đi làm ăn mà bị bắt vô đây cả năm trời, rồi
bây giờ công an qua trục xuất về thì không biết làm sao".
Qua ghi nhận của nhà báo Mạc Việt Hồng từ Ba
Lan, thì chuyện trục xuất là có, thế nhưng khá hạn hữu,
vì chính quyền nước này thực hiện chính sách ân xá cho người nước
ngoài.
Mỗi đợt ân xá như thế có thể lên đến
vài ngàn người, bao gồm cả người Việt Nam.
"Theo tôi đánh giá thì có hàng ngàn người Việt
Nam trong những đợt ân xá đó. Có những người được ân
xá trong đợt đầu tiên, bây giờ cũng có quốc tịch Ba
Lan rồi. Tuy nhiên, cũng có những người tiếp tục đi đến các nước
khác sinh sống và làm việc, chẳng hạn như Anh quốc. Mặc
dù có quốc tịch Ba Lan, nhưng ở đâu có điều kiện làm
việc tốt hơn, thu nhập cao hơn hoặc dễ sống hơn thì họ đi".
Tiếp tục đến
Tây Âu, dù có giấy tờ hợp pháp ở Đông Âu.
Chủ biên trang tin Nhịp Cầu Thế Giới
Online ở Hungary, nhà báo Nguyễn Hoàng Linh cho RFA biết số lượng
người từ Việt Nam di dân sang Châu Âu ngày càng đông. Lý do
là một số quốc gia ở Đông Âu nới lỏng chính sách nhập
khẩu lao động nước ngoài, kể cả công việc phổ thông
như ở Hungary chẳng hạn.
"Trong những năm vừa qua, đại đa số những
người sang đây là sang một cách hợp pháp. Họ đều có đăng
ký với một công ty và họ sang đây làm việc. Đương
nhiên đồng lương họ nhận về từ công việc ở công
xưởng hay nhà máy thì không bằng các nước khác".
Truyền thông Nhà nước Việt Nam, hồi đầu
tháng 9/2021, dẫn nguồn từ Cục Quản lý lao động ngoài nước, thuộc
Bộ Lao động Việt Nam, cho biết trong bảy tháng đầu năm nay
có đến hơn 41.000 lao động Việt xuất khẩu. Trong đó, các nước ở Đông Âu
như Hungary, Romania… vẫn tăng tiếp nhận lao động Việt đều đặn,
dù trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19.
Nhà báo Nguyễn Hoàng Linh nhấn mạnh tình trạng
di dân của lao động Việt sang Tây Âu vẫn tiếp diễn.
"Họ đi như thế thì là hợp
pháp, bởi vì họ có giấy tờ hợp pháp ở Liên Âu.
Chỉ là họ làm việc ở các nước khác
thì là làm chui thôi. Và đương nhiên đoạn đường từ Đức
hay từ Pháp mà họ chạy sang Anh, là quốc
gia đã ra khỏi Liên Âu, thì họ phải tìm đến đường
dây đưa người theo kiểu này kiểu khác.
Vụ tai nạn 39 người chết ở Anh rất
là khủng khiếp, nhưng theo tôi thì không có tác dụng gì mấy đâu.
Người ta vẫn cứ đi".
Đồng quan điểm, nhà báo Mạc Việt Hồng
cũng lên tiếng rằng "con đường di cư của người Việt
Nam đến Ba Lan phong phú hơn so với nhiều năm trước".
"Trong những năm gần đây, thị trường
lao động ở Ba Lan mở ra cho nên nhiều người đi bằng
con đường chính thức sang bên này. Ví dụ, họ ghi danh lao động
cho một hãng nào đó ở Ba Lan. Sau đó, họ bay thẳng từ Việt
Nam qua Ba Lan để lao động. Thực sự cũng có người đến
Ba Lan để làm công việc lao động. Nhưng có nhiều người chỉ lợi
dụng cánh cửa đó thôi và sau đó thì họ bỏ việc
và đi tiếp".
Nhà báo Mạc Việt Hồng nhận định rằng biến
cố 39 người Việt bị thiệt mạng ở Anh đã tác động đến
làn sóng di cư của người Việt đến Châu Âu bị chững lại. Tuy
nhiên, người Việt "không sợ lâu đâu và không bao lâu
thì họ vẫn đi bình thường".
https://live.staticflickr.com/65535/51595128056_b16b0ee7ec.jpg
Khu chợ người
Việt ở Quận 8, Budapest, Hungary, nơi nhiều người Việt làm việc lậu
trước khi tiếp tục sang Tây Âu. Hình : Nhà báo Nguyễn Hoàng Linh cung cấp.
Chấp nhận
là nạn nhân của nạn buôn người và bị trở thành "nô lệ hiện đại"
Đài RFA được dịp trò chuyện với một vài
người Việt đang sinh sống ở Pháp và làm việc bất hợp pháp tại
Paris.
Một thanh niên trong nhóm chia sẻ về cuộc
hành trình đến Tây Âu của mình.
Trước hết, thanh niên ẩn danh cho biết
anh sang Romania theo diện xuất khẩu lao động cách đây hai năm.
"Ngày trước đi là hợp đồng với một
công ty được phép xuất khẩu lao động. Bởi vì khi sang
là có đầy đủ giấy tờ và có thời hạn đi
và về. Hai bên thỏa thuận giá cả rồi đi. Đi qua theo hợp đồng
của một công ty ở Hà Nội và họ ra một mức giá về đồng
lương như thế. Tuy nhiên, mới đi xuất khẩu lao động lần đầu
tiên, cho nên không biết thời gian làm việc 8-10 tiếng hay thế nào.
Qua đến Romania thì phải làm việc 10 tiếng đồng hồ mà đồng
lương vẫn y chang như thế".
Bởi do đồng lương bị thấp và cảm
thấy bị bóc lột sức lao động, nên cậu thanh niên
này đã sang Đức. Làm việc bất hợp pháp tại Đức cũng
không được khá hơn, tại vì "người Việt Nam sang đông
quá và làm ăn rất khó".
Thanh niên, không muốn nêu tên, cho biết thêm
rằng anh tiếp tục sang Pháp. Anh cùng vài người bạn đồng hành làm công việc
liên quan xây dựng, sửa chữa nhà cửa. Bởi vì làm việc bất hợp pháp,
nên thỉnh thoảng bị những người thuê mướn không trả tiền công.
Cậu thanh niên còn chia sẻ đang tìm hiểu
thông tin đến Anh, nhưng cũng sơ sài và vẫn chưa
có ý định qua Anh.
Nhóm lao động lậu ở Pháp
mà chúng tôi tiếp xúc nói rằng trong các chuyến đi từ Đông Âu
đến Tây Âu, họ đều chủ động tìm kiếm thông tin và liên lạc
với tổ chức ‘dịch vụ’ đưa người di dân bất hợp pháp.
Anti-Slavery International (Tổ chức Chống
Nô Lệ Quốc Tế) mô tả nạn buôn người là "một
quá trình nô lệ hóa con người, ép buộc họ vào tình thế không
có lối thoátvà bóc lột họ".
Tổ chức Chống Nô Lệ Quốc Tế cho
rằng người ta có thể bị buôn bán bằng nhiều hình thức bóc lột khác
nhau như cưỡng bức lao động, lao động giúp việc, cưỡng ép
hôn nhân và mại dâm.
Số liệu ghi nhận trong Báo cáo Hàng năm của
Anh về Nô lệ Hiện đại, phổ biến hồi năm 2019, cho thấy
Việt Nam chiếm tỷ lệ cao với 315 người trong năm 2018. Trong đó,
có đến 160 nam giới bị cưỡng bức lao động.
Trước đó, trong Báo cáo về Tệ nạn
Buôn người năm 2018 của Hoa Kỳ, Việt Nam được ghi nhận là quốc gia chủ yếu
có người lớn và trẻ em bị cưỡng bức tình dục và cưỡng
bức lao động.
Tổ chức buôn
người nói gì ?
Sau thời gian gần năm tháng kiên trì thuyết
phục, Đài RFA nhận được sự đồng ý của một thành viên
thuộc một tổ chức đưa người di dân lậu từ Việt Nam sang Châu Âu
cho biết một số thông tin liên quan, với điều kiện ẩn danh
và trao đổi bằng văn bản.
Nhân vật này cho biết hầu hết ‘khách
hàng’ chủ động liên lạc với tổ chức đưa người qua những người
quen biết giới thiệu và trung bình chi phí phải trả cho ‘dịch
vụ’ đưa một người từ Việt Nam sang Anh vào khoảng một tỷ đồng.
Và khi ‘khách hàng’ đến nơi thì hợp đồng chấm dứt.
Thông tin Đài RFA được nhân vật này cung cấp
là các chuyến đi được tổ chức rất chặt chẽ và kỹ lưỡng.
"Khách hàng được dặn dò từ khi
còn ở nhà. Ra sân bay khi được hỏi thì trả lời
như thế nào, ở sân bay và nhập cảnh vào nước trung
gian cũng thế. Trong lúc đợi để vượt biên, người đi được
hướng dẫn rất kỹ càng để họ không bị phát hiện
là sẽ đi tiếp nước thứ ba-thứ tư. Người đi sẽ được
dịch vụ lo từ A đến Z : đưa đón ở sân
bay, ăn ở chờ dứt hợp đồng.
Tuy nhiên cũng có rất nhiều trường hợp ngoại lệ,
tức là người đi có thể bị bắt dọc đường
và coi như hợp đồng không thành công và người đi chịu
thiệt".
Đa số ‘khách hàng’ được nói là chọn ‘dịch
vụ’ theo giá ‘đi Cỏ’, chi phí thấp khoảng 2/3 so với
giá ‘đi VIP’.
‘Đi Cỏ’ là đường dây đưa người
mở trộm thùng xe tải ở các bãi xe gần biên giới giữa Pháp
và Anh. Tài xế của xe không hề biết trong xe có người đi
lậu.
Còn ‘đi VIP’ là được nhét vào những chỗ còn
trống trên xe mà người tài xế biết rõ là đang chở người đi
lậu vào Anh.
Thành viên của tổ chức đưa người xác
nhận ‘khách hàng’ chủ yếu là những người rất khó khăn
về tiền bạc và họ mong muốn với chuyến đi vượt biên
như thế, họ sẽ có cơ hội thay đổi cuộc sống.
Bên cạnh đó, Anh quốc là điểm đến
cuối cùng của cuộc hành trình di dân lậu bởi vì ‘khách
hàng’ có niềm tin rằng họ sẽ "lao động
và thu hồi vốn nhanh với giá trị đồng tiền Bảng Anh
cao". Đặc biệt là những người chọn công việc trồng cần sa,
còn được gọi là ‘trồng cỏ’.
https://live.staticflickr.com/65535/51595793094_e88167eef5.jpg
Những bó hóa
tưởng niệm 39 người Việt thiệt mạng trên chiếc xe tải khi vượt biên vào Anh hôm
23/10/2019.
Nhân vật, thuộc tổ chức chức đưa người
di dân bất hợp pháp từ Việt Nam đến Châu Âu, cho biết đã từng
xảy ra tử vong lẻ tẻ hoặc nhóm vài người. Tuy nhiên, vụ việc
39 người Việt bị thiệt mạng ở Essex hồi tháng 10/2019 được
ghi nhận là vụ tai nạn tập thể đông nhất đối với người Việt
vượt biên vào Châu Âu.
Mặc dù vậy, nhân vật này khẳng định
sau biến cố 39 người Việt tử nạn thì ‘khách hàng’ vẫn đi,
tuy ít hơn vì những lý do khác nhau, kể cả bởi dịch
Covid-19.
Trả lời thắc mắc mà Đài RFA nêu lên
qua một số cáo buộc các đường dây buôn người Việt đến
Châu Âu có sự tiếp tay của giới chức ngoại giao Việt Nam, cụ thể là Đại
Sứ quán Việt Nam tại Nga ; nhân vật này tiết lộ "tổ chức của
mình không hợp tác hay hối lộ cho viên chức các cơ quan ngoại giao của
Việt Nam. Bởi vì, Đại Sứ quán Việt Nam biết việc này lợi ít
mà hại nhiều".
Nhân vật này còn cho biết tổ chức của họ sẽ không
tự hối lộ cho cảnh sát của các nước ở Châu Âu
và chỉ dùng tiền để giải quyết khi có ‘khách
hàng’ bị bắt. Đồng thời nhấn mạnh rằng :
"Đồng tiền luôn có sức mạnh riêng của nó,
và những người Việt Nam làm dịch vụ đưa người di dân lậu đã biết
lợi dụng điều này".
Di dân lậu đến
Tây Âu vẫn tiếp diễn sau biến cố 39 người Việt tử nạn
Với ghi nhận của các nhà báo gốc Việt tại
Châu Âu thì những người Việt vẫn tiếp tục các chuyến đi với
mơ ước đổi đời ở Tây Âu.
Nhà báo Lê Trung Khoa, chủ bút tờ thoibao.de, ở Đức,
xác nhận với RFA về tình hình người Việt di dân lậu sang các nước
Tây Âu, nhất là ở Đức diễn ra như thế nào.
"Tóm lại cũng nhiều và dường
như không ngừng đâu. Họ vẫn đi sang bằng cách này hay bằng
cách nọ. Nhất là những người ở miền Trung, cứ một người kéo
thêm hai, rồi hai người kéo thêm bốn. Họ kéo cả làng đi ấy
mà, thanh niên trẻ đi hết. Không đi nước nọ thì sang nước
kia".
Mời quý vị theo dõi phần IV trong loạt
bài phóng sự về 'thùng nhân' Việt ở Châu Âu, để tìm
hiểu thực hư số phận của họ như thế nào khi bị trở thành
nạn nhân của nạn buôn người và 'nô lệ hiện đại'.
Giang Nguyễn & Hòa Ái
Nguồn : RFA, 16/10/2021
No comments:
Post a Comment