Jackhammer Nguyễn
26/01/2020
Từ ngữ…
Đã khá lâu, trên các mặt báo chính thống của Đảng Cộng
sản Việt Nam người ta ít nghe đến cụm từ… “chuyên chính vô sản”.
Điều này có thể được giải thích rằng Đảng muốn có một bộ mặt bên ngoài … hiếu
hòa, thân thiện, vì sau vài chục năm hiểu sai, hay chẳng hiểu gì cả. Người Việt
bây giờ cũng hiểu rằng “chuyên chính” là độc tài chứ không là gì
khác.
Ông Phạm Quí Thọ, một cựu viên chức nhà nước hiện
đang sống ở Hà Nội, đào xới lại khái niệm đó trong bài ông viết đăng trên trang
BBC Việt ngữ: Chuyên chế khiến Đảng CSVN nỗ lực nhưng ‘cứ cải tiến lại cải
lùi’?
Các bài viết của ông Phạm Quí Thọ là những bài tôi rất
thích đọc vì được viết bởi một người bên trong hệ thống, có cái nhìn tiệm tiến
về quá trình dân chủ hóa. Bài của ông đôi khi có những nét hơi nghịch nhau. Một
mặt, ông nêu rất đúng bản chất vấn đề, mặt khác vấn đề của ông nêu ra lại không
được diễn giải toàn vẹn.
Trong bài mới nhất mà tôi đề cập ở trên, ông nêu
đúng bản chất của chế độ là chuyên chế. Đây là một nhận thức
rất quan trọng, vì nó vượt ra uyển ngữ của Đảng Cộng sản là chuyên
chính.
Cái từ chuyên chính nó mang
một bộ mặt hiền hòa mà Đảng Cộng sản ngụy tạo trong từ ngữ, tuyên truyền, cách
ăn cách nói, cách tổ chức của họ. Trong khi đó từ chuyên chế mang
nghĩa rất rõ ràng, chỉ một cái xấu.
… và bản chất
Nếu tôi hiểu đúng bài viết thì ông Phạm Quý Thọ muốn
nói rằng từ năm 2016 đến nay, tính chuyên chế của Đảng
Cộng sản tăng lên nhằm hai mục đích: Chống tham nhũng và đàn áp xã hội dân sự.
Việc đàn áp xã hội dân sự vì lo ngại rằng nó làm mất
quyền lực của Đảng là một điều rất rõ ràng, chúng ta đã bàn rất nhiều, trên diễn
đàn này cũng như nhiều diễn đàn khác.
Điều ông Phạm Quí Thọ đưa ra về phát triển kinh tế
trong ba năm qua nhưng không tạo niềm tin về phát triển bền vững và chất lượng
của sự phát triển, lại không thấy ông phân tích là nó có liên quan đến chuyên
chế hay không. Có phải ông Thọ muốn nói sự chuyên chế sẽ
làm sợ hãi các nhà đầu tư? Hay là các vụ án kinh tế bị hình sự hóa vì mục đích
chính trị (phe phái ẩu đả nhau)?
Tác giả cũng đề cập tới một cụm từ xuất hiện khoảng
chục năm gần đây trên báo chí Việt Nam, trong các diễn từ của Đảng là: Nhóm lợi
ích. Nhưng tác giả, có lẽ do khuôn khổ bài viết, không phân tích thấu đáo chuyện
này.
Tôi thì thấy rằng, nhóm lợi ích là một chuyện bình
thường trong một xã hội bình thường, vì con người có lợi ích khác nhau, hay tập
hợp lại với những người cùng lợi ích với mình nhằm tranh đấu cho lợi ích đó. Nếu
nhóm lợi ích là một từ mang nghĩa xấu ở Việt Nam hiện nay, thì nói thẳng ra, là
nó chỉ các phe phái trục lợi trong Đảng đấu đá với nhau. Xin đừng cưỡng đoạt
ngôn ngữ Việt Nam bình thường, rất tội nghiệp.
Trong một xã hội dân chủ và minh bạch, các nhóm lợi
ích lập tổ chức, đảng phái để cạnh tranh với nhau, dưới sự giám sát của cơ quan
tư pháp độc lập. Điều đó không có trong xã hội chuyên chế độc
tài, từ đó các lợi ích chuyển sang dạng đấu đá để trục lợi, trục lợi tối đa có
thể.
Cái gốc của vấn đề chuyên chế
Trong phần cuối của bài viết, ông Phạm Quí Thọ nêu
ra hai điểm mà tôi rất đồng ý: chuyên chế có thể làm dân chúng căm thù nhà cầm quyền (chuyện Đồng
Tâm), còn bọn trục lợi trong bộ máy cầm quyền thì giấu mình chờ thời.
Câu hỏi ông Thọ đặt ra cho Đảng Cộng sản là liệu Đảng
có thể lãnh đạo kinh tế thị trường với hai hệ tư tưởng có bản chất trái ngược
nhau. Đảng Cộng sản chắc chắn sẽ trả lời rằng: Được chứ! Chẳng phải là họ đã đề
ra …kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đấy sao. Vấn đề nằm ở chỗ
khác, ở chỗ là họ độc quyền lãnh đạo!
Tới đây chúng ta thấy được nguyên nhân của vấn đề mà
ông Thọ nêu ra là, kinh tế phát triển nhưng không có chất lượng. Có chất lượng
làm sao được khi có chỉ một đảng lãnh đạo? Vì các phe nhóm sẽ trục lợi nhân
danh bất cứ cái gì có thể, không có tòa án để xử những hành động sai trái, thì
làm sao mà phát triển có chất lượng cho được.
Tôi nghĩ rằng tác giả Phạm Quí Thọ hoàn toàn hiểu vấn
đề đó nhưng vì lý do nào đấy nên ông không nêu ra. Nhưng có một chi tiết ông đã
hàm ý rất nhiều nếu độc giả chú ý, đó là câu ông bình luận về vụ Đồng Tâm rằng: Lời
kêu gọi Bộ chính trị (của Đảng Cộng sản) vào cuộc là một sự ngộ nhận đáng
thương.
Sự chuyên chế của Đảng Cộng
sản không bao giờ thay đổi, nó muốn độc quyền lãnh đạo và hưởng thụ. Nó vẫn
là chuyên chế thời “chống tham nhũng” hiện nay, nhưng
nó vẫn là chuyên chế khi tham nhũng lúc trước. Và mục
đích cuối cùng của chuyên chế (hay chuyên
chính nói cho đẹp hơn) là gì? Là tham nhũng chứ là gì nữa!
Jackhammer
Nguyễn, từ San Francisco
------------------
.
Chuyên chính là các biện pháp bạo lực với những kẻ
chống đối. Dù có nói gì,mở cửa,hội nhập,định hướng hay gì đi nữa,cứ động đến đường
lối,chính sách của đảng là đập chết.
.
Thật buồn cười với tác giả ! "Chuyên chế"
và "chuyên chính" có khác gì nhau ? Có điều ngôn ngữ tiếng Việt dưới
thời cộng sản thường dùng "chuyên chính" đi với nội hàm "vô sản"
và "chuyên chế" đi với nội hàm không vô sản và hữu sản. Về ngữ, khi
so sánh "chuyên chính" với "chuyên chế", chỉ khác nhau chữ
"chính" và "chế". Nhưng về nghĩa thì như nhau, đều có nghĩa
là sự áp đặt, cưỡng bức, thống trị cả. Những người cộng sản thích nội hàm
"chuyên chính" hơn bởi có chữ "chính" khiến người ta hiểu
đó lá chính đáng, chính xác, chính nghĩa. Nhưng đó chỉ là một trò chơi chữ tinh
vi. Thực ra, chính quyền cộng sản dựa trên nền tảng liên minh công nông vô sản
có bao giờ là chính nghĩa đâu. Và bây giờ nó đã biến tướng thành chính quyền của
giới hữu sản hoang dã, man rợ và tàn bạo hơn cả tư bản thời thực dân.
-------------------------------------------------------------------
.
PGS. TS. Phạm Quý Thọ
Học
viện Chính sách & Phát triển
25 tháng 1 2020
Chuyên
chế khiến Đảng CSVN nỗ lực nhưng ‘cứ cải tiến lại cải lùi’?
Sau
Đại hội 12 của Đảng Cộng sản Việt Nam, nỗ lực cải cách được đón nhận và đạt được
kết quả khích lệ.
Tuy nhiên, chuyên chế có xu hướng mạnh lên và phức tạp,
một mặt để củng cố quyền lực chống tham nhũng và 'tự diễn biến, tự chuyển hoá'
trong bộ máy cầm quyền, mặt khác lạm dụng quyền lực trước lo ngại từ đòi hỏi
dân quyền, dân chủ có thể lan rộng làm suy yếu chế độ.
Chế độ Đảng Cộng sản toàn trị mang đặc tính chuyên
chế là nhà nước được miễn trừ khỏi các quy định pháp luật với việc duy trì bộ
máy an ninh đông đảo, rộng khắp để kiểm soát mọi mặt cuộc sống của người dân.
Lạm dụng quyền lực hiện nay đang tạo ra xu hướng
đáng lo ngại trong công luận. Nó có thể làm tổn hại đến nỗ lực cải cách thể chế
hiện nay.
Nỗ lực cải cách
Những sai lầm về chính sách và yếu kém về quản lý
kinh tế xã hội trong thập niên trước là sức ép trực tiếp buộc Đảng Cộng sản Việt
Nam phải tiến hành cải cách thể chế. Hậu quả của các chính sách sai lầm là sự sụt
giảm tăng trưởng kinh tế và bất ổn thể chế. Hơn thế, sự bất ổn diễn ra nghiêm
trọng trong bộ máy chính quyền.
Đảng nhận định đó là 'sự tự diễn biến, tự chuyển
hoá' của lãnh đạo đảng viên. Nhiều cán bộ, trong đó có bộ phận lãnh đạo cao cấp
của Đảng đã 'lợi dụng chức quyền', 'cố ý' vi phạm kỷ luật đảng và pháp luật,
tham nhũng lan rộng. Hơn thế, 'các nhóm lợi ích' được hình thành và phát triển
đe doạ những nguyên tắc lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ.
Sau Đại hội 12, đầu năm 2016, Đảng Cộng sản đã và
đang nỗ lực cải cách. Một mặt, đảng tăng cường củng cố tổ chức đảng, trừng trị
tham quan, xoa dịu công luận nhằm giảm bớt ấn tượng xấu, tiêu cực về bộ máy
lãnh đạo các cấp chính quyền. Mặt khác, đảng nới rộng quyền tự do kinh doanh,
khuyến khích tư nhân khởi nghiệp, đầu tư, gỡ bỏ rào cản về luật pháp và hành
chính, và tạo sức ép với bộ máy hành chính.
Sự khởi sắc kinh tế, nhất là tốc độ tăng trưởng cao
trong ba năm gần đây trong bối cảnh trong nước và quốc tế bất định, phức tạp, có
thể tạo 'không khí phấn khởi', nhưng không thể cải thiện nhiều về chất lượng nền
kinh tế và niềm tin phát triển bền vững.
Hai khuynh hướng thay đổi nêu trên, từ khía cạnh
chính sách công, chứa đựng mâu thuẫn. Kinh tế mở hơn hướng về phía thị trường
trong khi quyền lực Đảng tập trung cao hơn với đặc trưng chuyên chế luôn hàm chứa
rủi ro bạo lực bị lạm dụng và tha hoá.
Sự ngộ nhận có thể lớn dần, có thể trở thành nguy cơ
lớn hơn khi câu hỏi cơ bản không có câu trả lời thoả đáng rằng Đảng Cộng sản có
thể lãnh đạo kinh tế thị trường với hai hệ tư tưởng có bản chất trái ngược
nhau.
Một trong những khác biệt lớn giữa hai mô hình chế độ
chính là cách thức và tình huống sử dụng quyền lực nhà nước.
Đảng tập trung quyền lực
Tập trung quyền lực để củng cố tổ chức và chống tham
nhũng những nỗ lực song hành của Đảng Cộng sản Việt Nam trong những năm gần
đây.
Dùng quyền lực của đảng, nhà nước để chống tham
nhũng được coi như 'ta đánh ta', 'tự lấy đá ghè chân mình', 'đánh chuột không
làm vỡ bình'… để giảm thiểu sự bất mãn từ dân chúng, mà không dựa vào dân bằng
cơ chế dân chủ, khả thi là một hình thức biểu hiện của chuyên chế.
Sau Đại hội 12, một mặt, Đảng Cộng sản đang 'chỉnh đốn'
tổ chức nội bộ bằng cách tập trung cao quyền lực. Một mặt, đảng ban hành nhiều
quy chế, quy định về đề cử, tuyển chọn, khen thưởng, kỷ luật, nêu gương… và
luân chuyển, bố trí nhân sự trong hệ thống chính trị hiện hành cũng như quy hoạch
lãnh đạo 'chiến lược' chuẩn bị cho Đại hội 13.
Hơn thế, đảng mạnh tay 'trừng trị' quan chức tham
nhũng. Tính từ đầu nhiệm kỳ đến nay, hơn 90 cán bộ thuộc diện TƯ quản lý, trong
đó có 21 ủy viên Trung ương đảng, nguyên ủy viên Trung ương đảng (trong đó có 2
ủy viên Bộ Chính trị), 22 sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang… đã bị thi
hành kỷ luật Đảng và bị toà án kết tội.
Gần
đây có một số vụ kỷ luật thu hút sự quan tâm của công chúng.
- Ngày 8/1/2020 Ủy ban Kiểm tra Trung ương công bố
Ban thường vụ Thành ủy TP HCM nhiệm kỳ 2010 - 2015 và Ban cán sự đảng Ủy ban
Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2011 - 2016 và một số cá nhân vi phạm
khuyết điểm đến mức phải xem xét kỷ luật, trong đó có cựu Bí thư, cựu Chủ tịch
và các Phó chủ tịch;
- Ngày 9/1 Bộ Chính trị kỷ luật cảnh cáo Bí thư
Thành ủy Hà Nội;
- Ngày 10/1 Bộ Chính trị quyết định thi hành kỷ luật
Bí thư thành phố Hà Nội bằng hình thức cảnh cáo do có những vi phạm, khuyết điểm
nghiêm trọng;
- Ngày 13/1 hai cựu chủ tịch Đà Nẵng Trần Văn Minh,
Văn Hữu Chiến bị toà án tuyên phạt lần lượt 17 và 12 năm tù…
'Chống tham nhũng không vùng cấm' được Tổng bí thư
Nguyễn Phú Trọng được nhận mạnh mới đây, khi trả lời Báo Quân đội nhân dân
nhân Tết Nguyên đán - Xuân Canh Tý 2020 và đánh dấu 90 năm ngày thành lập Đảng
Cộng sản Việt Nam. Ông đã khẳng định quyết tâm và 'cam kết' của Đảng Cộng sản
'tuyên chiến' với bộ máy lãnh đạo tha hoá, đồng thời thể hiện quyền lực tuyệt đối
của đảng.
Danh sách các lãnh đạo và nguyên lãnh đạo cao cấp dự
đoán có thể còn kéo dài trước Đại hội 13 của đảng.
Chuyên chế trước lo ngại
Chuyên chế trước lo ngại về những biểu hiện hoặc
thách thức mà theo cách diễn giải của đảng cho rằng có thể làm suy yếu quyền lực
của mình.
Chuyên chế gây nên sự sợ hãi. Không chỉ những kẻ tội
phạm mới phải sống trong nỗi sợ hãi. Không chỉ các quan chức tha hoá, 'tự diễn
biến, tự chuyển hoá' 'bị lộ' hoặc 'chưa' trong bộ máy cầm quyền, mà cả những biểu
hiện gây ra lo ngại cho đảng từ phía xã hội, từ dân chúng cũng là đối tượng của
chuyên chế.
Ngoài ra, các học giả, các nhà bất đồng chính kiến,
các blogger và các lãnh đạo doanh nghiệp cũng có thể phải chịu cảnh 'nghi ngờ'
và lo sợ bị xét hỏi.
Tình trạng bộ máy hành chính trì trệ, 'trên nóng, dưới
lạnh', 'giấu mình chờ thời' là một biểu hiện bề ngoài không ngạc nhiên khi nỗi
sợ hãi treo lơ lửng trên đầu nhưng đảng lấy 'răn đe' làm chính.
Tuy nhiên, khi các biểu hiện từ phía xã hội khiến sự
lo ngại lớn dần với quyền lực tuyệt đối thì đảng ra tay. Đơn cử hai biến cố dưới
đây.
Ngày 21/ 11/2019 nhà báo chủ tờ Thời báo độc lập,
tác giả của nhiều bài viết phê phán chính quyền và bảo vệ nhân quyền, đã bị khởi
tố và bắt tạm giam về tội "Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông
tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước….".
Rạng sáng ngày 9/1/2020 vụ 'đột kích' vào thôn
Hoành, xã Đồng Tâm, thủ đô Hà Nội của hàng nghìn cảnh sát cơ động để giải quyết
tranh chấp đất đai, đã gây ra thương vong, và hàng chục người bị bắt, và sau đó
bị khởi tố với tội danh rất nặng…
Hành động trấn áp mang tính chuyên chế làm cho công
luận 'bàng hoàng' và phản ứng lan rộng, mạnh mẽ, khiến chính quyền phải 'chống
đỡ' lúng túng, bị động.
Hậu quả nặng nề và lâu dài
Chuyên chế tạo ra nỗi sợ hãi tức thì, nhưng hậu quả
để lại có thể nặng nề và lâu dài. Từ các góc nhìn chính sách công làm tổn hại đến
cải cách thể chế hiện nay.
Sự lạm dụng quyền lực nhà nước trong kinh tế làm tổn
hại cải cách hướng tới thị trường, giảm chất lượng tăng trưởng. Chuyên chế
trong chính trị tạo ra sự chống đối ngầm, bộ máy hành chính trì trệ, quan chức
tuân lệnh nhưng 'tâm không phục'. Nguy hại hơn, nếu chuyên chế trong các vấn đề
dân sự, như các biến cố trên, có thể gây nên sự bất bình, mất niềm tin, thậm
chí sự căm thù, đối đầu với chính quyền. Đây là căn nguyên bất ổn dẫn đến mâu
thuẫn, chia rẽ và xung đột xã hội.
'Biến cố Đồng Tâm', nhìn từ nỗ lực cải cách thể chế
hướng tới kinh tế thị trường và dân chủ, đó là 'bước thụt lùi'.
Hình ảnh các vị đại biểu Quốc hội đến 'hiện trường',
khi căng thẳng bùng phát năm 2017, gặp gỡ và lắng nghe từ cả hai phía người dân
và chính quyền, đã từng cho thấy kỳ vọng về chính sách đối thoại, về cách giải
quyết kiên trì và ôn hoà, theo luật pháp. 'Biến cố Đồng Tâm' đầu năm 2020 không
chỉ dập tắt mọi tia hy vọng về sự thay đổi dân chủ. Lời kêu gọi Bộ Chính trị và
Quốc hội 'vào cuộc' trở thành sự ngộ nhận đáng thương.
Việc gửi 'Đơn tố giác tội phạm' tới các cơ quan chức
năng yêu cầu điều tra về cái chết của ông Lê Đình Kình thể hiện sự kiên trì đấu
tranh của các nhà hoạt động dân sự vì sự thật và công lý.
Một số tổ chức quốc tế như Theo dõi Nhân quyền hay
Ân xá Quốc tế lên tiếng về vi phạm nhân quyền, thậm chí của một số nghị sĩ của
một số nước phát triển, như Hoa Kỳ hay Liên minh Châu Âu lên tiếng về 'điều tra
độc lập', nhưng để tạo ra sức ép ngăn việc phê chuẩn Hiệp định Thương mại Tự do
EU - Việt Nam (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ Đầu tư EU - Việt Nam (EVIPA) tuỳ thuộc
vào nhiều yếu tố khác trong bối cảnh các nước này cũng đang đặt ưu tiên tăng
trưởng kinh tế lên trên. Đúng vậy, hôm 21/1/2020 tại Brussels, Ủy ban Thương mại
Quốc tế thuộc Nghị viện Châu Âu vẫn đã thông qua 2 hiệp định nêu trên, mở đầu
cho việc phê chuẩn các thỏa thuận này.
Các biến cố nêu trên xảy ra vào thời điểm 'nhạy cảm'
trong bối cảnh có những nỗ lực cải cách thể chế và chuẩn bị cho Đại hội 13, được
cho là 'bất ngờ' đối với một số nhà phân tích tình hình chính trị Việt Nam. Đã
xuất hiện giả định về 'thuyết âm mưu', rằng liệu có 'kẻ giấu mặt' ngăn cản quá
trình hội nhập kinh tế quốc tế và cố tình gây ra biến cố để giải quyết xung đột
quyền lực nội bộ.
Cải cách hướng tới thể chế dân chủ là quá trình khó
khăn, lâu dài nhưng có thể là xu hướng văn minh của loài người. Chuyên chế
không những không thể là công cụ để cải cách, mà còn là 'bước lùi' và để lại những
hậu quả nặng nề và lâu dài./.
----------------------------
Bài viết phản ánh quan điểm riêng của tác giả,
nguyên Chủ nhiệm Khoa Chính sách Công, Học viện Chính sách & Phát triển, Bộ
Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam, gửi cho BBC News Tiếng Việt từ Hà Nội.
No comments:
Post a Comment