Nguyễn
Tường Tâm (luật gia)
Thứ
Ba, 09/12/2014
"Bất
công đối với người khác là đe dọa cho công lý của
chính ta."
- Martin Luther King, Jr.
Lời
tác giả:
"Bài này được viết chủ yếu gửi tới gia đình
nạn nhân án oan sai Hồ Duy Hải, cho nên tác giả mong ban
biên tập (1) cho đăng sớm nhứt có thể, để tác giả
sẽ gửi bài kết tiếp góp ý cho gia đình Hồ Duy Hải
biện pháp kêu cứu cho nạn nhân, (2) vì trình độ gia
đình Hồ Duy Hải có giới hạn, nên mong ban biên tập cho
in bài được trình bày mỗi ý riêng rẽ trong một ô
riêng như bản văn gửi tới ban biên tập.
Chân
thành cảm tạ.
Nguyễn
Tường Tâm"
*
*
Hồ
Duy Hải sinh năm 1985 bị Tòa phúc thẩm Tòa Án Nhân Dân
Tối Cao TP.HCM tuyên án tử hình hồi cuối tháng 4 năm
2009 vì tội giết và cướp 2 nữ nhân viên ở Bưu cục
Cầu Voi tại Thủ Thừa, Long An.
Nhưng
ngày 4/12/2014 vừa qua, Tòa Án tỉnh Long An đã theo lệnh
của Chủ tịch nước tạm dừng hành quyết Hồ Duy Hải,
mà đáng lẽ theo dự trù sẽ được thi hành vào ngày hôm
sau, 5/12/2014. Theo dõi quá trình điều tra của công an,
việc xét xử trước tòa, biện hộ của luật sư, cùng
với tuyên bố của Chánh Án Lê Quang Hùng trong cuộc họp
báo công bố tạm hoãn thi hành án tử hình đối với bị
can, tôi thấy bị can Hồ Duy Hải khó thoát khỏi việc bị
hành hình mà tòa án dự trù sau ngày 4/1/2014 sắp tới.
Trước
tiên, nội vụ cho thấy Hồ Duy Hải là một nạn nhân
tình cờ (random victim) của công an. Xem xét quá trình điều
tra của công an không thấy lý do tại sao công an lại nghi
ngờ và bắt Hồ Duy Hải để điều tra khởi tố. Hồ
Duy Hải không bị bắt tại hiện trường mà chỉ bị bắt
hai tháng sau khi xảy ra án mạng trong khi mọi vật chứng
và nhân chứng đều chứng tỏ thủ phạm là một kẻ nào
khác chứ không phải là Hồ Duy Hải. Không một nhân
chứng nào khai là trông thấy bị cáo Hồ Duy Hải có mặt
tại hiện trường trong thời gian xảy ra án mạng. Không
một vật chứng nào liên quan tới Hồ Duy Hải, kể cả
các dấu vân tay và mẫu máu mà công an thu được tại
hiện trường. Con dao và cái thớt được công an cho là
dụng cụ gây án cũng do công an mua ở chợ mang về làm
mẫu. Nhưng công an vẫn nhất quyết Hồ Duy Hải là thủ
phạm. Tại sao? Thật khó hiểu. Việc công an thù oán với
Hồ Duy Hải để buộc tội anh chưa bao giờ được đặt
ra. Gia đình Hồ Duy Hải cũng không nghi ngờ công an có tư
thù với Hồ Duy Hải. Như vậy người ta chỉ có thể
nghĩ rằng công an, sau thời gian dài không tìm ra thủ
phạm, đã bị áp lực đạt chỉ tiêu phá án để bảo
vệ thành tích hoạt động của đơn vị nên đã bắt đại
một người nào đó để kết tội. Chẳng may người bị
bắt làm vật tế thần lại trúng vào Hồ Duy Hải.
Một
khi đã tìm được "vật tế thần", công an quyết
lên án tử hình Hồ Duy Hải để tránh hậu hoạ. Việc
đề nghị khởi tố với án tử hình nếu thành công sẽ
giúp công an tránh bị trường hợp sau này, do một lý do
nào đó, thủ phạm đích thực bị bắt hay ra đầu thú,
sẽ khiến công an bị kết tội là gây án oan sai như
trường hợp "người tù oan 10 năm Nguyễn Thanh Chấn"
(http://www.doisongphapluat.com/phap-luat/ho-so-vu-an/ong-chan-van-hoang-so-khi-nhac-den-dieu-tra-vien-ep-cung-a32789.html).
Khi
hồ sơ điều tra được chuyển lên Viện kiểm sát, Viện
này có hai chọn lựa: (1) hoặc miễn tố Hồ Duy Hải với
lý do không đủ chứng cớ, (2) hoặc giúp công an bảo vệ
thành tích công tác phá án bằng cách khởi tố Hồ Duy
Hải dựa trên biên bản điều tra của công an. Viện Kiểm
sát và công an là hai cơ quan cùng thuộc bộ tư pháp, và
dưới quyền chỉ đạo của cùng một đảng bộ. Nghĩa
là giữa công an và Viện Kiểm Sát có quan hệ "người
nhà". Cho nên việc Viện Kiểm sát chọn giải pháp
giúp công an bảo vệ thành tích phá án là điều dễ
hiểu.
Khi
hồ sơ được Viện Kiểm Sát chuyển sang tòa án để xét
xử, quan hệ "người nhà" giữa tòa án và công
an, cùng Viện Kiểm Sát lại được vận dụng. Tòa án có
hai chọn lựa (1) xét thấy không đủ yếu tố buộc tội
nên trả nội vụ về công an điều tra lại, (2) kết án
Hồ Duy Hải theo hồ sơ điều tra của công an.
Nếu
trả lại hồ sơ để công an điều tra lại, chắc chắn
công an sẽ chỉ sửa ngày và chuyển trở lại tòa án cái
gọi là "hồ sơ mới được điều tra lại" nhưng
với nội dung như cũ. Điều này đã từng được một vị
chánh án nêu lên với báo trước kia. Và theo vị chánh án
đó, thì việc chuyển hồ sơ về lại công an chỉ khiến
mất thì giờ chứ nội dung hồ sơ không thay đổi. Cho
nên khuynh hướng của tòa án là căn cứ trên hồ sơ của
công an để xét xử (tức là chọn giải pháp 2).
Một
khi đã chọn giải pháp kết án Hồ Duy Hải thì tòa án,
cũng lo sợ hậu hoạ là sau này có thể bị khuyết điểm
xử án oan sai, khiến mất thành tích công tác, cho nên tòa
án sẽ đồng lòng với công an và Viện Kiểm Sát kết án
tử hình Hồ Duy Hải (cho xong chuyện) là điều cũng dễ
hiểu.
Để
chắc chắn bản án không bị tòa phúc thẩm bác bỏ, tòa
sơ thẩm đã hội ý trước với tòa phúc thẩm để thống
nhất bản án. Việc này mang tính cách "thông đồng",
trái với nguyên tắc độc lập của việc xử án. Nhưng
đó là trình tự "thông thường" diễn ra đằng
sau các vụ xử án quan trọng của hệ thống tư pháp Việt
Nam.
Trong
hệ thống tư pháp Việt Nam, Công An, Viện Kiểm Sát, Tòa
Sơ Thẩm, Tòa Phúc Thẩm, Viện Kiểm Sát Tối Cao, Tòa Tối
Cao, đều là những cơ quan thuộc sự chỉ đạo của cùng
một đảng bộ cao cấp. Các nhân viên công an, kiểm sát
viên Viện Kiểm Sát, và các chánh án, đều có quan hệ
khắng khít đồng chí, vì thế đều có quyền lợi liên
hệ là bảo vệ thành tích công tác của nhau. Việc thống
nhất kết án là điều không tránh khỏi.
Kết
quả là, (1) vì Công an muốn đạt thành tích phá án quan
trọng, (2) vì muốn trừ hậu hoạ, tránh sau này có việc
bị mất điểm thành tích công tác hay bị khởi tố vì
xử án oan sai, toàn bộ hệ thống Công An, Viện Kiểm Sát
và Tòa Án các cấp chuyển động đều nhịp để kết án
tử hình Hồ Duy Hải. Thủ tục kết án tử hình này hiện
cũng diễn ra trong vụ án kêu oan đang gây ồn ào trên dư
luận như vụ Hàn Đức Long
(http://www.doisongphapluat.com/phap-1uat/nghi-an-dieu-tra/ong-chan-va-han-duc-1ong-y-tuong-1oi-khai-thu-sam-hoi-giong-nhau-1a-a9488.html)
Trước
áp lực của dư luận, Chủ tịch Nước Trương Tấn Sang
buộc phải ra lệnh tòa án xem xét lại bản án Hồ Duy
Hải. Nhưng trong buổi họp báo tại Tòa án nhân dân tỉnh
Long An chiều ngày 5/12/2014, vị Thẩm Phán Phó Chánh Án Lê
Quang Hùng đã có thái độ tự tin tuyên bố "do bản
án của tử tù Hồ Duy Hải đã có hiệu lực pháp luật,
nên không đánh giá các chứng cứ của vụ án này nữa.."
đồng thời ông thách thức các nhà báo nếu tìm được
bằng chứng mới chứng tỏ Hồ Duy Hải vô tội thì cứ
trưng ra trước ngày 4/1/2015. Nếu không thì bản án tử
hình Hồ Duy Hải sẽ vẫn được thi hành. Thái độ và
việc thách thức các nhà báo, và dĩ nhiên thách thức cả
gia đình Hồ Duy Hải lẫn luật sư biện hộ, chứng tỏ:
(1) vị Phó Chánh Án này không hiểu nguyên tắc căn bản
của luật hình sự là "bị can và luật sư biện hộ
không có nghĩa vụ tìm chứng cứ chứng tỏ bị can vô
tội". Bị cáo và Luật sư biện hộ chỉ có nghĩa vụ
chứng minh các chứng cứ viện dẫn để kết tội bị
can là vô giá trị. (2) Tòa Án cương quyết duy trì bản
án không căn cứ và quyết thi hành án tử đối với Hồ
Duy Hải.
Một
khi hệ thống tư pháp Việt Nam cương quyết xử tử oan
Hồ Duy Hải thì giải pháp cuối cùng hy vọng sẽ cứu
được Hồ Duy Hải là người nhà của Hồ Duy Hải phải
cương quyết, liên tục vận động dư luận quốc nội và
quốc tế đòi hủy bỏ bản án với những luận điểm
rõ ràng hơn, ngắn gọn hơn và mạnh mẽ hơn. Giải pháp
đó như thế nào sẽ được tôi trình bày trong bài kế
tiếp "Giải pháp cứu nạn nhân án oan sai Hồ Duy
Hải".
No comments:
Post a Comment