Daniel
Altman, Foreign Policy
Phong
Trần chuyển ngữ
Thứ
Ba, 09/12/2014
Vladimir
Putin có một số ý tưởng để giúp nền kinh tế Nga đang
gặp khó khăn. Tuy nhiên, không một ý kiến nào đã mang
lại hiệu quả thiết thực.
Chỉ
tội cho người tiêu dùng Nga mà lại thích đeo đồng hồ
Thụy Sĩ để diện với bộ quần áo kiểu Ý - hoặc ngay
cả khi chỉ muốn đi đôi ủng lông của Úc với thời
trang dùng một lần của Trung Quốc.
Đồng
rúp đã mất hơn 40 phần trăm giá trị của mình trong năm
qua, trong đó giảm khoảng 8 phần trăm trong tuần này, và
sự mất giá cho thấy không có dấu hiệu chậm lại.
Nhưng khi Vladimir Putin đưa ra những ý tưởng không đáng
tin cậy chút nào, người ta nghi ngờ không biết Moscow có
thật sự muốn chấm dứt sự suy thoái hay không?
Đầu
năm nay, ngân hàng trung ương của Nga đã đưa ra các biện
pháp khẩn cấp để chống đỡ cho đồng rúp. Nó đã chi
40 tỷ USD dự trữ ngoại tệ trong khoảng từ giữa tháng
Giêng cho đến tháng Năm - khoảng 8 phần trăm trong tổng
số dự trữ ngoại tệ của Nga vào thời điểm đó –
để mua vào tiền tệ của chính mình nhằm tăng giá của
đồng rúp trong thị trường toàn cầu. Sau đó, mặc dù
đồng rúp tiếp tục trượt giá, các ngân hàng trung ương
đã không đưa ra biện pháp nào khác... trong nhiều tháng.
Chuyện
gì đã xảy ra? Trong tất cả các khả năng, ngân hàng
trung ương nhận ra rằng nó có thể cần dự trữ của
mình để tấn công một đòn quyết định chống lại
những kẻ kinh doanh tiền tệ đã đồng loạt đầu cơ
trục lợi trên sự mất giá đồng rúp - một cuộc đầu
cơ tương tự đã làm tê liệt đồng ‘bath’ của Thái
Lan trong năm 1998. Nếu chính phủ Nga muốn bảo vệ đồng
tiền của mình, sẽ phải có một cách tiếp cận mới.
Lần này, chiến lược sẽ dựa vào xuất khẩu lớn nhất
của Nga, dầu thô.
Xuất
khẩu dầu ở Nga cuối cùng chuyển đô la mà họ nhận
được ra đồng rúp. [*] Với giá dầu thấp, họ không
nhận được nhiều rúp, và các nhu cầu tiền tệ giảm
xuống. Để ngăn chặn không cho tỷ giá hối đoái tiếp
tục giảm, Nga phải xuất khẩu nhiều hàng hóa và dịch
vụ. Ngay bây giờ, có nghĩa là phải sản xuất nhiều dầu
hơn.
Tại
thời điểm này, Nga có lẽ là vận chuyển 5 tới 6 triệu
thùng dầu ra nước ngoài mỗi ngày. Số lượng đó là
khoảng một phần ba nhiều hơn xuất khẩu năm ngoái. Sản
lượng dầu hàng ngày của nó được giữ ở mức khoảng
10 triệu thùng, và không có dấu hiệu cho thấy số lượng
này sẽ giảm xuống trong tương lai gần; trừ khi tiêu thụ
trong nước sắp tăng vọt – điều này chắc chắn sẽ
không xảy ra vì nền kinh tế của Nga đang trên bờ vực
suy thoái – vì vậy xuất khẩu dầu sẽ tiếp tục bội
thu.
Nhưng
sản xuất với số lương như vậy có đủ không? Ở mức
giá hiện tại, xuất khẩu dầu thô của Nga có thể trị
giá gần 140 tỷ USD mỗi năm. Tuy nhiên, so với năm 2013,
khi đó giá dầu và đồng rúp đã cao hơn nhiều, tổng số
đến 174 tỷ USD. Ngay cả ở các cấp độ sản xuất đang
bùng nổ, giá trị xuất khẩu của Nga bằng đồng đô la
vẫn là giảm 20 phần trăm.
Thật vậy, đây là lý do tại sao cắt giảm sản xuất ngay lúc này, theo ý muốn của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), sẽ là rất nguy hiểm đối với Nga. Ý tưởng của việc cắt giảm là để đẩy giá dầu tăng cao trong trung hạn, nhưng sự giảm sút tạm thời giá trị xuất khẩu của Nga sẽ làm cho đồng rúp không được bảo vệ.
Không
được, Nga cần phải tiếp tục bơm thêm dầu để giữ
cho đồng rúp nổi trên biển của dầu. Nhưng làm như
vậy, nó đảm bảo rằng giá dầu sẽ ở mức thấp trong
thời gian dài. Nó cũng làm suy giảm một loại dự trữ
khác- đó là quỹ dự trữ dầu - theo cách làm tồi tệ
nhất có thể bằng cách bán số lượng nhiều hơn, thay
vì ít hơn, khi giá thấp. Và làm như vậy thậm chí đã
không giải quyết được vấn đề.
Trong
khi đó, ngân hàng trung ương đã quay trở lại thị trường
để mua đồng rúp, bằng cách chi tiêu đến 350 triệu USD
một ngày kể từ tháng Mười. Nhưng có sự giới hạn
nếu tiếp tục làm như vậy; dự trữ ngoại tệ đã giảm
gần 20 phần trăm trong năm nay khi việc mua vào đồng rúp
bắt đầu, làm giảm mạng lưới an toàn cho cả sự đầu
cơ tiền tệ lẫn khủng hoảng tín dụng như đã xảy ra
vào năm 1998. Các nhà đầu tư đã cảnh báo rằng xếp
hạng tín dụng của nước này có thể sớm lâm vào cảnh
nguy hiểm.
Với
ngân hàng trung ương ngày càng bị tê liệt trầm trọng
hơn và đe doạ sản xuất dầu đã căng tới giới hạn
của nó, nước Nga có thể làm gì khác hơn để nâng giá
trị đồng rúp? Trong bài diễn văn về tình hình quốc
gia, ông Putin đã đề xuất ân xá không điều kiện cho
các quỹ nước ngoài được đem trở về Nga. Một động
thái như vậy sẽ mang lại một số ngoại tệ, nhưng cũng
cho phép tự do hoạt động rửa tiền và trốn thuế - có
lẽ là một cái gì đó bạn nối khố của ông sẽ đánh
giá cao. Argentina đã thử sử dụng biện pháp này vào năm
2013, và nó đã không ngăn chặn đồng ‘peso’ khỏi bị
sụp đổ vào đầu năm nay.
Thật
không may, các thành phần của nền kinh tế Nga chỉ cho
phép một vài sự lựa chọn khác. Trong hầu hết các quốc
gia, đồng tiền yếu là vấn đề có thể tự điều
chỉnh được. Nó làm cho hàng hóa và dịch vụ rẻ hơn
cho người mua nước ngoài, làm kích cầu nền kinh tế.
Khi thị trường đạt đến đủ nhu cầu, đồng tiền ổn
định. Nhưng sự phụ thuộc vào dầu mỏ của Nga có
nghĩa là nó không phải là một quốc gia phát triển bình
thường - và dầu cũng không phải là mặt hàng được
xuất khẩu thông dụng.
Giá
dầu được đặt trong một thị trường toàn cầu, nơi
cổ phiếu của Nga có lẽ là dưới 10 phần trăm. Khi đồng
rúp mất giá, giá dầu cho người mua nước ngoài không
thay đổi. Người mua cần cùng một số lượng tiền tệ
riêng của họ để mua mỗi thùng, do đó họ không có
động cơ để tiêu thụ nhiều hơn. Điều này sẽ không
là vấn đề, ngoại trừ hơn hai phần ba tổng sản lượng
xuất khẩu của Nga nằm trong lĩnh vực năng lượng.
Cùng
một vấn đề ảnh hưởng đến một cơ chế khác thường
được sử dụng để giải quyết vấn đề tiền tệ: đó
là việc săn hàng giá hời. Với đồng rúp ở mức thấp
như vậy, các nhà đầu tư có thể đã được dự kiến
sẽ tràn ngập Nga với ngoại tệ trong một thời gian ngắn
để mua tài sản với giá thấp. Nhưng hầu hết các tài
sản có giá trị trong nền kinh tế của Nga, một lần
nữa, lại nằm trong lĩnh vực năng lượng - hiện đang
kém hấp dẫn, vả lại các tài sản này thường cũng
không có sẵn cho khách hàng nước ngoài. Ngay cả khi giá
dầu và hơi đốt lên cao, khả năng này cũng sẽ không
giúp ích được nhiều.
Tất
nhiên, có một điều quan trọng Nga có thể làm để cứu
đồng rúp: chấm dứt cuộc khủng hoảng ở Ukraine. Với
biện pháp trừng phạt được dỡ bỏ, hàng chục tỷ USD
tiền nước ngoài rời khỏi nước Nga có thể trở lại,
nâng giá trị đồng rúp và nền kinh tế cùng một lúc.
Tuy nhiên, dường như nhiều người ở Moscow đã không
quan tâm đến sự lựa chọn này - ít nhất là không có
nhiều người có tên là Vladimir.
[*]
Bài viết này đã được sửa chữa để phản ánh rằng
các nhà xuất khẩu dầu mỏ của Nga nhận đô la, thay vì
rúp.
Nguồn:
Can
Anything Save the Ruble?, Foreign Policy
No comments:
Post a Comment